05.04.2020 Tarihte Bugün- 5 Nisan;

[Emrah Burulday]

05.04.2020 Tarihte Bugün- 5 Nisan;

1453		Fatih Sultan Mehmet'in donanması İstanbul sularına geldi.
1614		Pocahontas ile John Rolfe evlendi.Powhatan adlı Kızılderili kabilesinin reisinin kızı, İngilizlere esir düşünçe tütün yetiştiricisi Rolfe ile tanışmıştı.
1804		Kayıtlara geçen ilk meteor, İskoçya'ya düştü.
1897		Yunanistan ile Osmanlı Devleti arasında, Otuz Gün Savaşı olarak adlandırılan savaş başladı.
1900		1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ndaki Plevne Savunması ile tanınan Gazi Osman Paşa öldü.
1930		Hindistan'da 300 millik yürüyüşünü tamamlayan Mahatma Gandhi, Dandi sahiline ulaştı.
1936		Mississippi'de meydana gelen bir kasırgada 233 kişi öldü.
1941		Anıtkabir için açılan proje yarışması sonuçlandı; Emin Onat ve Orhan Arda'nın teklif ettikleri proje seçildi.
1944		II. Dünya Savaşı: Yunanistan'ın bir kasabasında 270 kişi, Naziler tarafından öldürüldü.
1946		Missouri zırhlısı, ABD'de ölen Türkiye'nin Vaşington, DC Büyükelçisi Münir Ertegün'ün naaşını İstanbul'a getirdi.
1949		Illinois'de bir hastanede çıkan yangında 77 kişi öldü.
1951		Ethel ve Julius Rosenberg, Sovyetler Birliği için casusluk yapma suçundan idama mahkûm edildiler.
1973		Pierre Messmer, Fransa başbakanı oldu.
1974		11 Eylül 2001'deki saldırılar sonucu yıkılan Dünya Ticaret Merkezi açıldı. Yapımına 1970'te başlanan ve 37 milyon dolara mal olan binanın mimarı Minuori Yamasaki idi.
1983		CHP eski genel başkanı Bülent Ecevit'e, yurt dışına çıkış izni verildi. Ecevit, Sosyalist Enternasyonal toplantısı için Portekiz'e gitti.
1984		Cidde-Şam seferini yapan bir yolcu uçağı, Suriye uyruklu bir hava korsanı tarafından kaçırılarak Yeşilköy'e indirildi.
1992		Bosna-Hersek hükümeti bağımsızlığını ilan etti.
1994		Kurt Cobain 'in öldüğü gün olarak belirlenmiştir. 8 Nisan'da cesedi Seattle'daki evinin garajında bulunmuştur.
1994		5 Nisan Ekonomik Önlemler Paketi uygulamaya konuldu.
1996		Agos, İstanbul'da yayın hayatına başladı
1998		Japonya'daki Şikoku ve Honşu adalarını birbirine bağlayan, dünyanın en uzun asma köprüsü Akaşi Kaikyo Köprüsü hizmete açıldı.
2002		Alice in Chains grubunun solisti Layne Staley aşırı dozdan ölmüştür. 15 gün sonra evinde bulunduğunda cesedi tanınmaz haldeydi. Yapılan otopsiyle cesedi ve ölüm sebebi tanımlanabilmiştir. Ölümü Kurt Cobain ile aynı güne denk düşmektedir.
2009		Türkiye'de Sağlık Bakanlığı, 40 işçinin slikozis hastalığından ölmesinin ardından, kot taşlama için kullanılan insan sağlığına zararlı maddelerin kullanımını yasakladı.

Tarihte Bugün Doğanlar (05 Nisan);

1588		Thomas Hobbes, İngiliz felsefecisi (ö. 1679)
1899		Alfred Blalock, ABD'li bilim adamı, hekim (ö. 1964)
1900		Spencer Tracy, ABD'li aktör (ö. 1967)
1908		Bette Davis, ABD'li aktrist (ö. 1989)
1908		Herbert von Karajan, Avusturyalı orkestra şefi (ö. 1989)
1916		Gregory Peck, ABD'li aktör (ö. 2003)
1923		Ernest Mandel, Belçikalı marksist teorisyen (ö. 1995)
1923		Nguyen Van Thieu, Vietnamlı asker ve siyaset adamı (ö. 2001)
1925		Sadri Alışık, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu
1926		Prof. Dr. Ömer Faruk Akün, bir yazar ve eski bir akademisyen.
1926		Roger Corman, ABD'li yönetmen
1926		Süleyman Seba, BJK başkanlığı da yapmış olan Türk işadamı
1928		Haldun Dormen, Türk tiyatrocu
1929		Hugo Claus, Flaman romancı, şair, oyun yazarı, ressam ve film yönetmeni (ö. 2008)
1929		Ivar Giaever, Norveçli fizikçi, Fizik Nobel Ödülü
1937		Colin Powell, Amerika Birleşik Devletleri eski Dışişleri Bakanı
1942		Pascal Couchepin, İsviçreli politikacı
1942		Peter Greenaway, Galli yönetmen, ressam ve roman yazarı
1945		Cem Karaca, Türk müzisyen ve besteci (ö. 2004)
1950		Agnetha Fältskog, İsveçli pop şarkıcısı, besteci ve yapımcı (ABBA)
1956		Diamond Dallas Page, güreşçi ve aktördür
1965		Aykut Kocaman, Türk eski futbolcu
1970		Yaşar, Türk müzisyen
1973		Pharrell, ABD'li prodüktör, şarkıcı ve rapçi (The Neptunes)
1976		Fernando Morientes, İspanyol futbolcu
1979		Timo Hildebrand, Alman futbolcu
1980		Thomas Hitzlsperger, Alman futbolcu
1984		Marshall Allman, ABD'li aktör

Tarihte Bugün Ölenler (05 Nisan);

1794		Georges Danton, Fransız ihtilali liderlerinden (d. 1759)
1900		Gazi Osman Paşa, Osmanlı Paşası (d. 1833)
1941		Heinrich Krippel, Avusturyalı heykeltraş (d. 1883)
1964		Douglas MacArthur, ABD'li general (d. 1880)
1976		Çan Kay-Şek, Tayvan'ın ilk devlet başkanı (d. 1887)
1976		Howard Hughes, ABD'li havacı, iş adamı (d. 1905)
1994		Kurt Cobain, ABD'li müzisyen (Nirvana üyesi) (d. 1967)
1997		Cozy Powell, İngiliz baterist (d. 29 Aralık 1947)
2002		Layne Staley, Amerikalı müzisyen (d.22 Ağustos 1967)
2005		Saul Bellow, ABD'li yazar (d. 1915)
2008		Charlton Heston, ABD'li sinema ve tiyatro oyuncusu

Gazi Osman Paşa;
Asıl adı Osman Nuri'dir. Gazi Osman Paşa, 1832 yılında Tokat’da doğdu. Babası, istanbul kereste gümrüğünde katip olan Mehmed Efendi, annesi Şakire Hatun'dur. Ailenin tek erkek çocuğu olan Osman, henüz 7-8 yaşlarındayken ailesiyle birlikte İstanbul'a babasının yanına gitti. Önce Beşiktaş Askeri Rüşdiyesi’ne, daha sonra 1844’te dayısının ders nazırı bulunduğu askeri idadiye yazıldı. Buradaki 5 yıllık tahsisinin ardından Mekteb-i Harbiye’ye girdi ve 1853 yılında mülazım-ı sani rütbesiyle okuldan mezun oldu.

Gazi Osman Paşa, Erkanıharp sınıfına kaydolduysa da Kırım Savaşı'nın çıkması üzerine Rumeli’deki orduya sevkedildi. Savaşta gösterdiği yararlılık ve kahramanlık dolayısıyla rutbesi 21 Mart 1855 tarihinde mülazım-ı evveliğe (Üsteğmen) yükseltildi.

Kırım Savaşı sona erince İstanbul’a dönerek erkanıharp sınıfına devam etti. Daha sonra kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) oldu. 1859 yılında Osmanlı ülkesinin nüfus sayımı ile kadastro usulünde haritasının çizilmesinin kararlaştırılması üzerine bu hizmete askeri temsilci olarak tayin edildi ve iki yıl bu vazifede kaldı. 1861'de Rumeli Ordusu’nda görev yaptıktan sonra Suriye’de başlayan Yusuf Kerem ayaklanması sebebiyle Cebelilübnan’a gönderildi.

1866 yılında Girit’te baş gösteren Rum isyanı dolayısıyla bölgeye yollandı. Adı geniş ölçüde ilk defa bu hareket sırasında gösterdiği gayret ve fedakarlık sayesinde duyuldu. Özellikle Serdarıekrem Ömer Paşa’nın takdirini kazandı. Bu dönemde rütbesi miralaylığa (Albay) yükseltildi ve kendisine üçüncü dereceden Mecidiye nişanı verildi.

1868'de gönderildiği Yemen’deki başarıları ile Mirliva (Tuğgeneral) rütbesine terfi edildi. Yemen'in havasına alışamayan Osman Paşa hastalandığı için 1871 yılında istanbul’a döndü. Birkaç aylık hava değişiminden sonra Üçüncü Ordu’nun redif livalığına tayin edildi. Bir süre ordu merkezi olan Manastır’da kaldı.

1873 yılında Yenipazar Tümeni kumandanlığına getirildi ve kendisine feriklik (Tümgeneral) rütbesi verildi. Ardından İstanbul Merkez Kumandanlığı’na atanan Osman Paşa, görevde kısa bir süre kaldıktan sonra önce Arnavutluk’ta bulunan İşkodra kumandanlığına, oradan da Bosna kumandanlığına gönderildi.

Bosna Valisi Derviş Paşa ile aralarının açılması üzerine 1875 yılında merkezi Erzurum olan dördüncü Ordu Erkanıharp Başkanlığı’na tayin edildiyse de Balkanlar’ın tam bir kargaşa içinde bulunması nedeniyle aynı yıl Niş’e gönderildi. Ardından boşalan Vidin kumandanlığına getirildi.

Sırp Prensi Milan’ın 2 Temmuz 1876 tarihinde Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmesi sırasında Rus generallerinin kumanda ettiği Sırp ordusunu bozguna uğrattı. Asıl şöhretini burada elde ettiği zaferlerle kazandı. Kendisine ikinci rütbeden Mecidiye nişanı ile 1876 yılında müşirlik (Mareşal) rütbesi verildi.

24 Nisan 1872 tarihinde Ruslar Osmanlı Devletine savaş ilan ettikleri sırada Osman Paşa Vidin’deki Garp Ordusu kuvvetleri kumandanlığında bulunuyordu. Kendisine verilen emir üzerine Vidin’den 25.000 kişilik kolordusu ile 7 Temmuz 1877 tarihinde Plevne’ye ulaştı. Osman Paşa hiçbir savunma tesisi bulunmayan Plevne’yi çepeçevre kazdırdığı siperler ve toprak tabyalarla kuvvetli bir savunma merkezi haline getirdi. Bu döneme kadar görülmemiş bu savunma düzeni Osman Paşa’ya askeri tarihte önemli bir yer kazandırdı.

Ruslar’’ın buraya yönelik olarak 8 Temmuz 1877’de Alman asıllı General Schilder kumandasında başlattıkları saldırılara 60 bin kişilik Osmanlı silahlı gücü giderek sayıları 250 bine ulaşan Rus-Rumen silahlı gücüne karşı koydu, I. Plevne Muharebesi olarak tarihe geçen bu kanlı çarpışma,1877-1878 Osmanlı-Rus savaşlarında Ruslar’ın Rumeli cephesinde yedikleri ilk darbe oldu.

Takviye alan Rus kuvvetleri Plevne üzerine 18 Temmuz 1877 tarihinde ikinci defa taarruzda bulundular. Fakat 26 saat süren bu savaşta gösterilen direniş ve karşı saldırı sonucu Ruslar bir defa daha bozguna uğradı.

Rumenler’in de savaşa katılmasını sağlayan Ruslar, 7-11 Eylül tarihleri arasında gerçekleşen III. Plevne Muharebesi’nde de başarı kazanamadı. Bu zafer üzerine Osman Paşa’ya gazilik unvanı verildi.

Birbiri ardınca başarısızlığa uğrayan Ruslar ise Plevne’yi 13 Eylül’de kuşatma altına aldılar. Uzun süren bu kuşatma sırasında mühimmat ve yiyecek sıkıntısı çekmeye başlayan kale müdafileri huruç hareketinde (yararak dışarı çıkma) bulunmaya karar verdi. 10 Aralık sabahı 40.000 kişiden oluşan ordusunu iki kısma ayıran Osman Paşa, Vid suyunu geçmeye çalıştığı sırada Rus-Rumen topçularının ateşi sonucu bir şarapnel parçasıyla yaralandı. Erkanıharp zabitlerinin yapılabilecek daha fazla bir şeyin olmadığını belirtmeleri üzerine de teslim olmak zorunda kaldı. Bir süre Bugot, Bükreş, Harkof ve Rusya’da esir hayatı yaşadı.

Rus çarı tarafından kendisine kahramanlığını takdir amacıyla çifte kartal nişanı verildi. İstanbul’a dönüşü için Abdülhamit II, Serasker Müşir Rauf Paşa’yı yâver-i ekremilik ve fevkalâde büyük elçilik pâyeleriyle Petersburg’a gönderdi. İçinde Gazi Osman Paşa’nın da bulunduğu heyetin İstanbul’a gelişi büyük bir törenle kutlandı.

Gazi Osman Paşa, 14 Mart 1878 tarihinde Hassa Ordusu müşavirliğine getirildi. 5 Kasım 1878'de Mabeyn müşiri oldu ve ölünceye kadar bu görevde kaldı. Hatta ölümünden sonra bile yerine başka bir atama yapılmadı.

1878-1885 yılları arasında seraskerlik (Genelkurmay Başkanı) yaptı. 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı'nda Osmanlı Ordusu kumandanı Edhem Paşa'dan harbe dair kesin bir cevap gelmemesi ve basında Yunan galibiyetinden bahsedilmesi üzerine 23 Nisan 1897 tarihinde başmüfettiş sıfatıyla hareketi yürütmek üzere savaş yerine gönderildi.

Gazi Osman Paşa; yaverlik unvanı, mefharet, birinci rütbeden Mecidi ve imtiyaz nişanlarına ilave olarak papa da dahil kendisini takdir eden yabancı devlet başkanları ile hükümdarlar tarafından birinci rütbeden nişanlarla ödüllendirilmiştir.

Askeri şahsiyetinin yanında saraydaki görevleri sırasında siyasi faaliyetlerde bulundu. İngilizlerin Osmanlı Devleti üzerinde uyguladıkları baskı politikasına karşı İstanbul’da bulunan Müslüman unsurlar arasında sağlam bir yer edinerek dini grupların birleşmesini sağladı. Hindistan, Mısır ve Arabistan’daki İngiliz karşıtı gruplarla da münasebette bulundu.

Yıldız Sarayı’nda ordunun ıslahını ele alan komisyon çalışmalarına katıldı. Yapılacak ıslahat hareketinin Avrupa tesirinden uzak ve öz değerlere bağlı olması gerektiğini savunarak aksi fikirdeki ıslahat komisyonu kararlarına muhalefet etti. Bu meseleden dolayı kendisiyle Sadrazam Hayreddin Paşa arasındaki siyasi mücadele paşanın 16 Temmuz 1879’da görevinden istifa etmesiyle sonuçlandı.

Muhaliflerinin fikir ve eğilimlerine şiddetle karşı çıkması aleyhinde birtakım ithamlara yol açtı. Bu ithamları incelemek üzere padişahın emriyle kurulan komisyon iddiaların asılsız olduğunu ortaya koydu.

Gazi Osman Paşa iyi derecede Arapça, biraz da Farsça ve Fransızca biliyordu. Ferik Neşet Paşa’nın kız kardeşi Fatma Zâtıgül Hanım’la yaptığı evlilikten Nureddin, Kamaleddin, Cemaleddin ve Hüseyin Abdulkadir adlı dört çocuğu olmuştur. Torunları halen İstanbul, Kahire ve Paris’te yaşamaktadır. Sultan II. Abdülhamit kendisini çok takdir ettiği için iki kızını Osman Paşa’nın iki oğluyla evlendirmiştir.

Gazi Osman Paşa, 5 Nisan 1900 tarihinde 68 yaşında vefat etti. Türbesi, kendisini çok seven ve saygı duyan Padişah II. Abdülhamid tarafından yaptırıldı. Cenazesi Fatih Camii avlusuna gömüldü.

Etkileri

Türkiye'de bazı illerde Gazi Osman Paşa anısına inşa edilmiş veya ismi verilmiş yapıtlar bulunmaktadır. Gaziosmanpaşa Üniversitesi ve Gaziosmanpaşa Stadyumu bulunmaktadır. Bunun yanında hatırasını yaşatmak için ismi İstanbul'un Gaziosmanpaşa ilçesine, Tokat'ın Gaziosmanpaşa kasabasına ve futbol takımı Gaziosmanpaşaspor'a, birçok ilde sokak, cadde ile hastane, okul gibi yerlere verilmiştir.

Plevne Marşı

Gazi Osman Paşa'nın ölümünün ardından anısına "Plevne Marşı" bestelenmiştir.

Tuna nehri akmam diyor
Etrafımı yıkmam diyor
Şanı büyük Osman Pasa
Plevne'den çıkmam diyor

Olur mu böyle olur mu
Evlât babayı vurur mu
Sizi millet hainleri
Bu dünya size kalır mı

Düşman Tuna'yı atladı
Karakolları yokladı
Osman Paşa'nın kolunda
Beşbin top birden patladı

Kılıcımı vurdum taşa
Tas yarıldı baştan başa
Askerinle binler yaşa.
Nâmı büyük Osman Paşa