- Katılım
- 3 Ağu 2019
- Mesajlar
- 429
- Tepkime puanı
- 141
- Puanları
- 43
15.02.2020 Tarihte Bugün- 15 Şubat;
Tarihte Bugün Doğanlar (15 Şubat);
Tarihte Bugün Ölenler (15 Şubat);
| M.Ö. 399 | Socrates ölüm cezasına çarptırıldı. | |
| 1637 | III. Ferdinand Kutsal Roma imparatoru oldu. | |
| 1898 | İspanya-Amerika Savaşı: Bir Amerikan gemisi Havana (Küba) limanında infilak ederek battı: 260 dan fazla kişi öldü. Olaydan İspanya'yı sorumlu tutan ABD iki hafta sonra İspanya'ya savaş açtı. | |
| 1927 | İzmir'de Eski Eserler Müzesi açıldı. | |
| 1933 | Giuseppe Zangara isimli bir kişi Miami'de ABD başkanı Franklin D. Roosevelt'e suikast yapmak istedi ancak Chicago belediye başkanı Anton J. Cermak'ı yaraladı. Cermak aldığı yaraların etkisiyle 6 Mart 1933'te öldü. | |
| 1947 | Rodos ve Oniki Adalar Yunanistan'a verildi. | |
| 1949 | 1200 Musevi Türkiye'den Filistin'e göç etmek için başvurdu; göç edenlerin sayısı 10.000'i geçti. | |
| 1950 | SSCB ve Çin ortak savunma antlaşması imzaladı. | |
| 1961 | Belçika'da Sabena havayollarına ait bir yolcu uçağı düştü: 73 kişi öldü. Uçakta ABD buz pateni takımı da bulunuyordu. | |
| 1965 | Kanada'nın yeni bayrağı olarak, kırmızı beyaz yaprak tasarımı kabul edildi. | |
| 1970 | Dominik Cumhuriyeti'ne ait DC-9 tipi bir yolcu uçağı Santo Domingo'dan kalktıktan sonra denize düştü: 102 kişi öldü. | |
| 1971 | ABD'nin Ankara Balgat'taki tesislerinde görevli Çavuş James Finley kaçırıldı. Finley, 17,5 saat sonra serbest bırakıldı. | |
| 1977 | Ankara-İstanbul arasını 7 saat 13 dakikada alacak olan Mavi Tren deneme seferine başladı. | |
| 1979 | Türkiye Hür İşçi Sendikaları Konfederasyonu kuruldu. | |
| 1982 | Bir petrol çıkarma platformu, Newfoundland açıklarında fırtına nedeniyle battı, 84 kişi öldü. | |
| 1983 | Türkiye'de renkli televizyon yayını haftada 4 saate çıkarıldı. | |
| 1989 | Sovyetlerin Afganistan'da 9 yıl süren askeri varlığı, son Sovyet birliklerinin çekilmesiyle sona erdi. Savaşta 15 bin kadar Rus askerinin yanı sıra, yaklaşık 1 milyon Afganlı hayatını kaybetti, 5 milyon Afganlı ülkesinden göç etmek zorunda kaldı. | |
| 1995 | Hacker Kevin Mitnick ABD'nin bazı en güvenli bilgisayar sistemlerine izinsiz girmek suçundan FBI tarafından tutuklandı. | |
| 1996 | Kardak kayalıklarına düzenledikleri operasyonla adlarını duyuran SAT komandolarını taşıyan bir helikopter Ege Denizi'nde düştü, 5 asker öldü. | |
| 1999 | PKK lideri Abdullah Öcalan, Türk güvenlik güçleri tarafından Kenya'da yakalandı. | |
| 1999 | Ekşi sözlük kuruldu. | |
| 2002 | Uluslararası Güvenlik Destek Gücü'nde (ISAF) yer alacak Türk kuvvetinin ilk bölümü Kabil'de göreve başladı. | |
| 2005 | Video paylaşım sitesi YouTube kuruldu. | |
| 2009 | İstanbul Kadıköy meydanında birçok sol parti ve sendika işsizliğe,krize karşı yaklaşık 50000 kişinin katılımıyla bir eylem düzenledi. |
Tarihte Bugün Doğanlar (15 Şubat);
| 1564 | Galileo Galilei, İtalyan bilim adamı (ö. 1642) | |
| 1738 | Jeremy Bentham, Pragmatizm'in kurucusu olarak kabul edilen İngiliz filozof ve hukukçu (ö. 1832) | |
| 1861 | Charles Edouard Guillaume, Fransız fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1938) | |
| 1873 | Hans von Euler-Chelpin, Alman kimyacı ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (ö. 1964) | |
| 1892 | Muhsin Ertuğrul, Türk tiyatro sanatçısı (ö. 1979) | |
| 1919 | Andreas Papandreou, Yunan politikacı (ö. 1996) | |
| 1940 | İsmail Cem İpekçi, Türk siyasetçi (ö. 2007) | |
| 1945 | Douglas Hofstadter, Amerikalı bilimadamı | |
| 1946 | Yves Cochet, Fransız yazar ve politikacı | |
| 1951 | Jane Seymour, İngiliz sinema oyuncusu | |
| 1952 | Sezai Aydın,tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, seslendirme sanatçısı. | |
| 1954 | Matt Groening, Simpsonlar'ın yaratıcısı Amerikalı karikatürist | |
| 1974 | Buket Doran, Türk müzisyen, basist | |
| 1984 | Francesca Ferretti, İtalyan voleybolcu | |
| 1986 | Valeri Bojinov, Bulgar futbolcu |
Tarihte Bugün Ölenler (15 Şubat);
| 1781 | Gotthold Ephraim Lessing, Alman yazar (d. 1729) | |
| 1905 | Lewis Wallace, Amerikan İç Savaşı Birlik kuvvetleri generali, devlet adamı ve yazar (d. 10 Nisan 1827) | |
| 1958 | Numan Menemencioğlu, Eski dışişleri bakanlarından | |
| 1965 | Nat King Cole, ABD'li müzisyen (d. 1919) | |
| 1988 | Richard Feynman, ABD'li fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1918) | |
| 1999 | Henry Way Kendall, ABD'li fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1926) | |
| 2001 | Orhan Asena, Oyun yazarı (d. 1922) | |
| 2002 | Sabih Şendil, Şair, yazar (d. 1926) | |
| 2011 | İsmail Gülgeç, Türk Karikatürist (d. 1947) |
Sokrates (Yunanca: Σωκράτης, Yunanca Telaffuzu: Sokratis; MÖ 469; Atina - MÖ 399, Atina), Antik Yunan filozofudur. Heykeltıraş Sophroniskos'un ve ebe Fenarete'nin oğludur. Yunan Felsefesinin kurucularındandır.
Özel yaşamına ilişkin fazla bir şey bilinmemekle beraber Sokrates, Platon ve Ksenophon’a kadar uzanan bir geleneğe göre kendisine üç çocuk veren Ksanthippi ile evlidir. Platon ve Ksenophon’un çizdiği portreye göre basık burunlu, patlak gözlü, sarkık dudaklı ve göbeklidir. Alçakgönüllü, alışkanlıkları ve felsefeden başka bir uğraşı olmadığı bilinen Sokrates, başta öğrencisi Platon olmak üzere Yunan gençleri üzerinde giderek kendisini taklit etmeye varan derecede yükselen bir etki yaratır. Onun gibi yalın ayak yürürler. Hatta bu grup özentisini alaya almak için Aristophanes Kuşlar adlı komedyasında bir terim icat eder. Bu terim Esokraton’dur. Uzun saçlı olurlar, açlık çekerler, Sokrateslik taslayanlardır. Ahlak felsefesinin kurucusu olarak kabul edilen Sokrates’in yaşamının en belirgin olaylarından biri MÖ 399 yılında hakkında açılan davadır. Platon'un Sokrates'in Savunması adlı eserinde anlattığı kadarıyla Sokrates, şehrin tanrılarına inanmamak onların yerine başka tanrılar koymak ve böylece gençliği zehirlemekle suçlanır. Sokrates bu suçlamalar sonucunda ölüme mahkûm edilir. Sokrates, yazılı bir kaynak bırakmamıştır. Yaşamı ve düşünceleri ile ilgili bilgiler Aristophanes gibi çağdaş yazarlar, Platon ve Ksenophon gibi ardıllarının yazdıkları ve Sokrates’in ölümünden on beş yıl sonra dünyaya gelen Aristoteles’in dolaylı anlatımlarıyla günümüze ulaşmıştır.
Sokrates'te Felsefi başlangıç
Sokrates'in felsefi yaşamına başlangıçlık eden olay Delphoi Tapınağı ziyaretidir.
Sokrates felsefesinin ana temalarını ele alan başlıca kaynak Sokrates'in Savunması adlı diyalogdur. Bu diyalog Sokrates hakkında açılan dava sonrasında Platon tarafından kaleme alınan bir felsefi başkaldırıdır. Bu eser, Sokrates'in felsefi yaklaşımı uyarınca sürdürdüğü yaşamını sergiler. Sokrates yaşam tarzını ve yaşam tarzı nedeniyle sahip olduğu güçlü düşmanlıkları sergilemek amacıyla dostu Khairephon’un Delphoi Tapınağı kahini Pythies’e kendisi ile ilgili ziyaretini aktarmayı gerek görür. Khairephon, kahine Sokrates’ten daha bilge birisinin bulunup bulunmadığını sorduğunda kahin, ondan daha bilge birisinin bulunmadığını söyler. Bu bilgiyi alan Sokrates önce şüpheye düşer, çünkü hiçbir şey bilmediğinin farkındadır. Ama tanrı yalan söylemeyeceği için kahinin sözlerinin doğruluğundan şüphe etmemek durumundadır. Böylece söz konusu kehanetin, çözülmesi gereken bir bilmece olduğunu düşünerek araştırmaya koyulur. Önce adı bilgeye çıkan politikacıya, sonra ozanlara, daha sonra da sahip oldukları Sophia ile ünlü olan ustaların ve zanaatkarların yanına gider. Onlara sorduğu sorularla, onların bilge olmadıklarını kavrar. Sokrates bunların cehaletin pençesinde kıvrandıklarını fark eder. Bu kişiler, hem bilmedikleri şeyleri bildiklerini sanmaktadırlar hem de neleri bilmediklerinin farkında değillerdir. Oysa cehaletten daha büyük bir kötülük yoktur. Sokrates bu kişilerden farklı olarak, bilmediğini bilir; tam da bu noktada o kişilerden daha bilge olmaktadır. Yani Sokrates kendi cehaletinin farkında olmak gibi insani bilgeliğe sahiptir. Yani Sokrates kendini bilmekte ve kendini tanımaktadır.
Sokrates, kahinin söylediği sözlerin gerçek anlamını bulmak için uyguladığı sorgulama sonunda Pythies'in ne demek istediğini anlamıştır. Onların arasında en bilge olduğu doğru bir yargıdır. Çünkü kendisi hiçbir şey bilmediğinin farkındadır. Sokrates böylece –bilmediğini bildiğini sanan- insanlarla, gerçek bilginin tek sahibi olan tanrılar arasında aracı durumundadır. Bu konum aslında Platon'un Lysis ve Şölen adlı eserlerinde belirttiği gibi, filozofun konumudur; zaten filozof kelimesi de Yunanca philei ve sophia kelimelerinin yan yana gelmesi ile oluşturmuştur. Bu kelime başta "bilgi ve bilgelik dostu" sonra ise "bilgiye can veren, onu sorgulayan" anlamına gelmektedir. Bunun ön koşulu da bilgisizliğin bilincinde olmaktır.
Sokrates’in kendini tanı ilkesinin başlıca sebebi; her kişinin yaratılıştan iyi olduğu görüşünden gelir.Sokrates'in ahlakçı akılcılığı buna denk gelmektedir.
Sokrates’in diyalektik uslamlama yöntemi
Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.anlatısı, genellikle Sokrates’in, bilgelikleriyle ünlenenlere yöneltip onları bunalttığı soruları akla getirir. Bu tür yaklaşımlar "çürütme" (elenchos) denen belli bir kalıp içerisinde sergilenirler. Bu yöntem felsefe tarihinin ilk yöntemi olması bakımından son derece önemlidir. Eski Yunanca’da "sınamadan geçirmek" ya da "çürütme" anlamına gelen elenchos yöntemi, doğruluğundan şüphe duyulmayan bir sava karşı yöneltilen çeşitli sorularla, yapılan açıklamalarla, savın kapsamının olabildiğince genişletilmesiyle, en sonunda savın kendi içine taşıdığı çelişki ve tutarsızlıkların kanıtlanmasıyla doğruluk savlarının çürütülmesinin amaçlandığı düşünsel diyalektik bir süreçten oluşmaktadır. Sokrates tarzı bu çürütme şu aşamalardan oluşur;
Sokrates’e göre çürütme uygulaması o denli önemlidir ki Savunma da bunun felsefeyle aynı şey olduğunu savunur. Filozofça yaşamanın insanın kendisini ve başkasını sürekli sınamak olduğunu açıklar (28e, 29c-d). Bu anlamda Sokrates’in diyalektik uslamlama yönteminin amacı insanların iyiye, güzele, erdeme yönelik sürekli bir felsefe arayışı içinde olmalarının sağlanmasıdır. Diyalektik yöntemde yanıt arayan hemen bütün sorular, "Güzel nedir?", "Bilgi nedir?", "Zaman nedir?" gibi ne?-lik bildiren bir şeyin özünü ya da doğasını bilmeye yönelik ana soru yapısından türerler. Sokrates karşılıklı konuşmalardan yola çıkarak yüzeysel bilginin, bir kavramı tanımlatmayı, tanıtlatmayı amaçlayan sorularla diyalogu istenen doğrultuda yönlendirir. Bu karşılıklı konuşmalarda konuşmacıların söylediklerinde bulunan tutarsızlıklar ve çelişkiler ortaya çıkarılarak yüzeysel bilginin, en önemlisi de doğru diye bilinen sanıların bırakılmasını sağlamış olacaktır.
- Yanıtlayan, çürütmenin amacını oluşturacak p önermesini savunur;
- Sokrates akıl yürütmenin ürünü q ve r önermeleri üzerinde yanıtlayanla tartışmasız hemfikir olur;
- Sokrates’i yanıtlayana q ve r önermelerinden ancak karşıt –p önermesine ulaşacağını kanıtlar ;
- Sokrates bu noktada p’nin yanlış, karşıt p’nin doğru olduğunun gösterildiğini ileri sürer.
Diyalektik yönteminin en belirgin örnekleri Kriton ile Lysis diyaloglarıdır. Sokrates’in uyguladığı biçimiyle bu yöntem bilginin bulunmaktan çok hep aranması gereken bir şey olarak görüldüğünün başlıca kanıtıdır.
Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.
New York Metropolitan Sanat Müzesi'nde yer alan, Jacques-Louis David'in Sokrates'in Ölümü adlı yapıtı (1787). Platon'un anlatılarına göre Sokrates, Baldıran zehiri içirilerek idam edilmiştir.
Sokrates öldükten sonra "Sokratik Diyaloglar" edebiyatı ortaya çıkmıştır. Diyaloglar arasında ilk sırayı Platon’un yazdığı diyaloglar alır. Sokrates'in Savunması, Kriton, Phaidon, Şölen (Symposion), Theaitetos, Timaeos, Lakhes, Euthyphron adlı diyaloglarında Sokrates’in portresini sergilermiş. İkinci sırada ise Ksenophon Apomnemoneumata adlı yapıtı yer alır.
Sokrates’ in kişiliği üzerine birbirine karşıt görüşler ortaya atılmıştır. Platon’a göre dengeli bir kişi olan Sokrates çağdaşı Spintharos’a göre sert mizaçlı nefsine hakim birisidir. Fakat Sokrates’e karşı bir saldırı da vardır: Aristophanes'in MÖ 423 yılında sergilediği Bulutlar adlı komedyasında Sokrates, sözcüklerle oynayan, öğretileri ile ahlakı ve devleti baltalayan gençleri babalarıyla, devletin otoritesini sorgulamaya yönelten bir sofist olarak canlandırılarak eleştirilmiştir.
Ayrıca Sokrates ile ilgili diyaloglarda Sokrates’in içindeki tanrısal sesten (daimon) bahsedilir. Bu güç ona ne gibi davranışlardan kaçınması gerektiği konusunda ilham vermektedir.
Sokrates’i Kant, "aklın ideali", Hegel, "bir insanlık kahramanı, felsefesini yazmayan ama yaşayan gerçek bir filozof" olarak tanımlar. Nietzsche ise tersine, onu, ölüm korkusu nedir bilmeyen, yaşayan biri olarak değil de salt akıl olarak ölen ve hayatın içgüdüsünden tamamıyla kopmuş bir "canavar" olarak tasvir eder.
Sokrates'e ait yazılı bir eser günümüze ulaşmamıştır. Bu nedenle tüm öğretimini sözel olarak yaptığı yargısına varılmaktadır. Sokrates hakkındaki bilgiler başkalarının aracılığı ile günümüze kadar gelmiştir. Bugün fiilen sahip olduğumuz eserleri yazmış olan başlıca filozof Platon’dur. Platon, Sokrates’in öğrencisidir. Sokrates’e ilişkin bilgilerin büyük çoğunluğu Platon’un yazılarından elde edilmektedir. Platon Sokrates’in anısını canlı tutmak için onu ve onun öğretilerini anlatan yazılar yazmıştır.
Sokrates’in ruhunu yaşatmak, Platon için, Sokrates’in yaptığı tarzda felsefe yapmak anlamına gelmektedir. Platon, Sokrates öldüğünde otuz bir yaşındadır. Sokrates öldükten sonra MÖ 4. yüzyılın ilk yarısında Atina’nın ünlü okulu olan ve bugünkü modern üniversitenin ilk örneği sayılabilecek Akademia Okulu’nu kurmuştur ve eserlerini orada yazmıştır.
Sokratesçi okullar
Yunan felsefesinin en büyük filozofu Sokrates’in ölümünün ardından onun anısını canlı tutmak için eserler kaleme alındığı gibi bazı okullar da kurulmuştur. Bu kuruluşların hepsi Sokrates’in düşünsel anlamda gerçek izleyicileri olma savıyla kurulmuştur. Bu okullar arasında "Megara okulu", "Kinikler okulu", "Kirene okulu", "Elis-Eteria okulu" sayılabilir. Bu okullar, Sokrates’in, gerek kişilik özelliklerinden, gerekse düşüncelerinden çok derin biçimde etkilenmişlerdir.
MÖ 4. yüzyılın başlarında Sokrates’in ilk öğrencilerindenBu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.Eukleides, Megara Okulu’nu kurmuştur. Bu okul felsefedeki yerini daha çok Aristoteles eleştirileri ve mantık alanında yaptığı katkılarla belirlemiştir. Atina'lı Antisthenes ve Sinop'lu Diogenes’in öncülüğünü ettiği bir diğer Sokratesçi kuruluş ise Kinik Okulu’dur. Bu okul bireyin erdem ile mutluluğa ulaşabilmesi için kendi kendiyle yetinip, tüm yapay gereksinimlerinden sıyrılması gerektiğini savunur. Aristippos tarafından kurulan Kirene Okulu ise Kinik Okulu ile taban tabana zıt düşünceleri savunur. Sokrates’in sürekli sözünü ettiği erdem üstüne kurulu mutluluğun, tat almada, bütün haz yaşantısında olduğu düşünülmektedir. Kirene Okulu’nun savunduğu bu temel görüş "haz" anlamına gelen Yunanca’daki "hedone" sözcüğünden türeyerek "hazcılık" (hedonizm) diye anılan felsefe öğretisinin de ilk örneğidir. Elis-Eretria Okulu ise Sokrates’in ölümünün hemen ardından öğrencisi ElisliBu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.tarafından kurulmuştur. Sokrates’in izinden giden tüm okullar gibi bu okul da ahlak felsefesini baş köşeye yerleştirmiştir. Bu felsefe okulu aynı zamanda Sokrates’in soylu yaşamını, bu yaşamdan alınacak dersleri ve insan yaşamında felsefenin yerini vurgulamak üzere kurulmuştur.
