17.01.2020 Tarihte Bugün- 17 Ocak;

[Emrah Burulday]

17.01.2020 Tarihte Bugün- 17 Ocak;

1605		Cervantes'in Don Kişot adlı romanı ilk kez yayımlandı. Romanın 2. bölümü ise tam 10 yıl sonra basılacaktır.
1685		Viyana'da ilk kafe Johannes Diodato tarafından açıldı.
1819		Simon Bolivar Kolombiya Cumhuriyeti'ni ilan etti.
1851		Şirket-i Hayriye kuruldu
1852		Sand River antlaşması ile BirleşikKrallık, Transvaal'deki (Güney Afrika) Boer kolonilerinin bağımsızlığını kabul etti.
1875		Karaköy - Beyoğlu arasındaki Tünel hizmete girdi. Tünel dünyanın en eski ikinci ve en küçük metrosuydu.
1904		Anton Çehov'un yazdığı Vişne Bahçesi oyunu ilk kez Moskova Sanat Tiyatrosu nda sahnelendi.
1909		Fenerbahçe ile Galatasaray ilk kez karşılaştı; FB:0, GS:2
1917		ABD, Virgin Adaları karşılığında Danimarka'ya 25 milyon dolar ödedi.
1923		Mustafa Kemal Paşa'nın İzmit'te düzenlediği ilk basın toplantısı, sabaha karşı sona erdi.
1929		Elzie Crisler Segar tarafından yaratılan Temel Reis (Popeye) karikatürü ilk kez bir gazetede yayımlandı.
1942		Ankara'da ekmek karneye bağlandı.
1944		Monte Cassino Savaşı: II. Dünya Savaşı'nın en uzun ve kanlı çarpışmalarından biri başladı.
1945		SSCB ve Polonya birlikleri Varşova'ya girdi.
1946		BM Güvenlik Konseyi ilk toplantısını yaptı.
1960		Yahya Kemal Müzesi açıldı. Müze Fatih Külliyesi'nin Baş Kurşunlu Medresesi'nde bulunuyor.
1961		Kongo Başbakanı Patrice Lumumba öldürüldü.
1964		Londra Konferansı'nda Kıbrıs Türk toplumunu temsil eden Rauf Denktaş konuştu. Rauf Denktaş, federal yönetime gidilmezse, ayrı bir hükümet kuracaklarını açıkladı.
1966		Bir Amerikan B-52 bombardıman uçağı, İspanya üzerinde bir yakıt tanker uçağı ile yakıt ikmali sırasında çarpıştı ve dört hidrojen bombasını Palomares köyü civarına düşürdü. Palomares olayı olarak hatırlanan olayda çevrede radyasyon kirliliği oluştu.
1971		Ortadoğu Teknik Üniversitesi Rektörü Erdal İnönü'nün evinin önüne dinamit atıldı.
1973		Ferdinand Marcos, Filipinler'in "ömür boyu" başkanı oldu.
1974		Resmî olarak son Anadolu parsı öldürüldü.1
1984		Dolandırıcılıktan yargılanan Abidin Cevher Özden (Banker Kastelli) beraat etti.
1987		Bülent Ecevit, Siyasi Partiler Kanunu'na aykırı davranmaktan 11 ay 20 gün hapse mahkûm edildi. 12 Eylül darbesinden sonra Bülent Ecevit hakkında 80, Süleyman Demirel hakkında 55 dava açılmıştı.
1990		Yazar Aziz Nesin, kendisine "vatan haini" dediği gerekçesiyle Cumhurbaşkanı Kenan Evren aleyhine tazminat davası açtı.
1991		2. Körfez Savaşı, müttefik uçaklarının Irak ve Kuveyt'teki hedefleri vurmalarıyla başladı. Irak, misilleme olarak İsrail'e 8 adet Scud füzesi yolladı.
1992		İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) Kuzey İrlanda'da protestanlara ait bir binayı bombaladı, 7 işçi öldü.
1994		Güney Kaliforniya'da 6,7 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi: 61 kişi öldü, 20 milyar dolar hasar olduğu tahmin ediliyor.
1994		21 Ocak'ta fırlatılması planlanan ilk Türk uydusu Türksat 1A'yı taşıyacak Arien füzesi arızalandı. Fırlatma işlemi 10 gün ertelendi.
1995		Avrupa Parlamentosu, Saharov Ödülü'nü cezaevinde bulunan eski DEP milletvekili Leyla Zana'ya verdi.
1995		Japonya'nın Osaka-Kobe bölgesinde 7,2 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi: 6 binden fazla kişi öldü.
2000		İstanbul'da bir villaya operasyon düzenleyen polisle çıkan çatışmada, Hizbullah'ın elebaşı Hüseyin Velioğlu ölü ele geçirildi. Genişletilen operasyonda, mezar evler ortaya çıkarıldı ve çok sayıda Hizbullah mensubu yakalandı.
2005		İstanbul'da 97 şehit asker ailesi ve malul gaziye Cumhurbaşkanlığı Devlet Övünç Madalyası ve Beratı verildi.
2007		Kuzey Kore'nin nükleer denemesi üzerine Chicago Üniversitesindeki sembolik Kıyamet Günü Saati 11:55'e ayarlandı (12 Kıyamet demektir) Saat soğuk savaş boyunca 18 kez değiştirilmiştir.
2012		KKTC'nin kurucu cumhurbaşkanı Rauf Denktaş son yolculuğuna uğurlandı.Kıbrıs'taki Selimiye Camii'sinde kılınan cenaze namazı ardından top arabasına yüklenen naaşı gökkuşağının altından geçerek Cumhuriyet Parkı'ndaki anıt mezara defnedildi.
2020		DSP nin Kurucularından T.C Eski Başbakanı Bülent Ecevit 'in Eşi. Tedavi Dördüğü Gatada Akşam 21:10 Sularında Vefat Etti...

Tarihte Bugün Doğanlar (17 Ocak);

1706		Benjamin Franklin, ABD'li bilim adamı ve siyasetçi (ö. 1790)
1771		Charles BroABDckden Brown, ABD'li romancı ve gazete yazarı (ö. 1810)
1820		Anne Brontë, İngiliz romancı (ö. 1849)
1884		Sergei Gorodetsky, Rus şair (ö. 1967)
1899		Al Capone, dünyanın en ünlü gangsteri (ö. 1947)
1901		Aron Gurwitsch, Litvanya asıllı, amerikalı filozof. (ö. 1973)
1905		Guillermo Stábile, Arjantinli futbolcu (ö. 1966)
1931		James Earl Jones, Shakespeare'in Othello'sundaki performansıyla ünlü Amerikalı oyuncu
1933		Dalida, İtalyan şarkıcı
1942		Muhammed Ali, Üç kez dünya profesyonel boks şampiyonluğunu elde eden tek boksör
1962		Jim Carrey, ABD'li sinema oyuncusu
1964		Michelle Obama, ABD'li avukat ve Amerika Birleşik Devletleri 44.Başkanı Barack Obama'nın eşidir
1968		Svetlana Masterkova, Rus atlet
1972		Levan Varşalomidze, Gürcü siyasetçi
1982		Dwyane Wade, ABD'li basketbolcu
1984		Filip Holosko, Slovak futbolcu

Tarihte Bugün Ölenler (17 Ocak);

395		I. Theodosius, Roma imparatoru (d. 347)
1598		I. Fyodor, Rus çarı (d. 1557)
1751		Tomaso Albinoni, İtalyan besteci (d. 1671)
1893		Rutherford B. Hayes, Amerika Birleşik Devletleri'nin 19. başkanı (d. 1822)
1932		Derviş Paşa, Kurtuluş Savaşı komutanlarından
1936		Rudyard Kipling, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi İngiliz yazar (d. 1865)
1954		İsmail Habib Sevük, eğitimci ve edebiyat tarihçisi (d. 1892)
1958		Ord.Prof. Mustafa Şekip Tunç, Türkiye'de modern psikolojinin kurucusu (d. 1886)
1961		Patrice Lumumba, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk başbakanı (d. 1925)
1985		Âşık Davut Sulari (d. 1925)
1996		Şoför İdris, TKP'li sendikacı (d. 1914)
1997		Clyde Tombaugh, Plüton'u keşfeden ABD'li gökbilimci (d. 1906)
1998		Gökhan Semiz, Grup Vitamin solisti, söz yazarı, besteci, müzisyen, tiyatro sanatçısı (d. 1969)
2000		Hüseyin Velioğlu, Hizbullah örgütü ve İlim grubunun siyasi lideri
2003		Richard Crenna, ABD'li aktör (d. 1926)
2005		Virginia Mayo, ABD'li aktrist (d. 1920)
2007		Art Buchwald, ABD'li politik mizahçı, Pulitzer ödüllü gazeteci (d. 1925)
2008		Bobby Fischer, ABD'li satranç ustası (d. 1943)
2020		Rahşan Ecevit, DSP Kurucusu ve Lideri Bülent Ecevit in Eşi

Dünya’nın önde gelen metropolleri, nereye adımınızı atarsanız sizi tarihî bir hikayeyle karşılayacağı bir geçmişe sahip. Bu metropol hele ki İstanbul olursa, o zaman işler daha da büyür. Her yerde, her kültürden, inanıştan, gelenekten ve toplumdan izler görürsünüz. Bunun en canlı, gözde örneklerini ise kentimizin merkezlerinden biri olan Beyoğlu, diğer adıyla Pera taşır. Günde 181 seferle ortalama 15 bin yolcu taşıyan Tünel, dünyanın da en eski ikinci metrosu olarak bilinir. Eugène Gavan adlı bir Fransız mühendisinin fikir mimarı olduğu Beyoğlu – Karaköy Tüneli’nin muazzam hikâyesine doğru bir yolculuğa çıkıyoruz.

1867 yılının yaz aylarında, genç ve Fransız asıllı bir mühendis olan Eugène Gavan uzun zamandır kendisine methedilen İstanbul’a gelir

On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında, Fransız mühendisin geldiği dönemde İstanbul kendine özgü bir şekilde iki ayrı yakaya ayrılmaktadır

Bu iki yakayı Haliç ayırır ve İstanbul’un Türk – Müslüman kesimi Haliç’in ‘’İstanbul’’ adı verilen sol yakasında, Avrupalı – Hristiyan kesimse ‘’Galata – Beyoğlu’’ denilen sağ yakasında yer alır

Eugène Gavan Batılıların olduğu kesimde, otelde kalmakta ve şehrin Müslüman çoğunluğunun olduğu öbür yakayı merak etmektedir

Her sabah Beyoğlu’ndaki otelinden çıkıp yürüyerek şehri gezen Eugène Gavan Yüksek Kaldırım yokuşuna gelir ve aşağı iner

Bir gün Karaköy’e uzanan bu dik yokuşta bir aşağı bir yukarı gidip gelen bir kalabalığa rastlar. Bu dik yokuşla kalabalığı bir arada gören Eugène Gavan’ın zihninde bir fikir doğar

Arazi durumunun elverişli olduğunu öngören genç Fransız, burada bir yeraltı asansörü yapılabileceğini düşünür. İstanbul’a yalnızca tatilini geçirmek için gelmesine rağmen bu fikir onu çok heyecanlandırır ve çalışmaya koyulur

İki ay için geldiği şehirde iki sene kalan Eugène Gavan, 1869 senesinin kış aylarında Yüksek Kaldırım olarak bilinen bu yokuşun yanındaki bölgede yeraltı asansörü kurulması için tüm planlarını hazırlar

Gavan, bu işin gerçekleşebilmesi için ihtiyaç duyduğu yüklü miktarda para için önce bir Fransız olarak Fransız hükümetine başvurur

Fransa’nın reddetmesi, genç mühendisi yıldırmaz ve bu kez de İngiltere hükümetinin kapısını çalar. İngiltere bu teklifi sıcak karşılar ve gerekli parayı vermeyi kabul eder

Plan ve bütçe ayarlanmasına ayarlanır ama sıra en zor kısma gelir. Bu iş için Osmanlı Devleti’nin ve yani Sultan Abdülaziz’in oluru gerekmektedir. Bu fikre adeta aşık olan Eugène Gavan, Osmanlı devlet adamlarıyla da tek tek görüşüp onları ikna eder

Böylece Galata ile Beyoğlu arasında bir yeraltı asansörü kurulmasını onaylayan ferman 6 Kasım 1869’da çıkar. Büyük bir mutlulukla derhal işe koyulan genç mühendis, yüzlerce işçiyle yoğun tempoda çalışır

İETT’nin resmî sitesinden alınan bu belgede, fermanın 6 Haziran 1869’da çıktığı gösteriliyor.



O zamanın teknolojisiyle beş yıl süren inşaat, 1874’te tamamlanır. Ancak İstanbul halkı ilk başlarda mühendis ile aynı mutluluğu paylaşmaz. O tarihlerde ulaşımını atlı arabalarla sağlayan İstanbul halkı, yeraltından giden bu ‘’acayip’’ taşıtı yadırgar

Yeraltına inmeyi, toprağa girmeye benzeten halkın taşıta sıcak bakması için tünelin vagonuna bir de furgon eklenmesi kararlaştırılır. Bu sayede yolcular hayvanları ve yüklerinin de taşıta konabileceğini görünce taşıta daha iyi gözle bakmaya başlar

Görsel, Tünel’in açılış günündendir.

Beş yaş altındaki çocuklardan ücret alınmaması gibi uygulamalarla da, İstanbulluların Tünel’e binmesi teşvik edilir. Taşıt, gün geçtikçe İstanbul halkının da hoşuna gider ve Tünel şehrin ve şehirlinin bir parçası olur

Tünel ilk zamanlar 150 beygir gücünde 2 buharlı makine ile çalışıyorken, 1911’den sonra elektrikli sisteme geçer

Tünel, 1911’e kadar, açılışta sermayeyi ortaya koyan İngiliz şirketinin idaresi altında kalır, daha sonra ‘’Şirket-i Osmaniye’’ adıyla kurulan bir Fransız şirketi tarafından satın alınır

Karaköy ile Beyoğlu’nu birbirine bağlayan Tünel, 1939 yılında Türkiye Cumhuriyeti hükümetince 175 bin liraya devralınır. Dünyanın ikinci metrosu olarak bilinen Tünel, aynı zamanda ilk yeraltı füniküler sistemi olarak da bilinmektedir

Bugün İstanbul’un, Tarihi Yarımada’nın önemli ulaşım araçlarından biri olan Tünel, 144 yıllık serüveni boyunca yalnızca 2 kez kaza yapar

Sabah saat 07.00 itibariyle yolcu taşımaya başlayan Tünel’in, iki durak arası yolculuğuysa 90 saniye sürmektedir