18.01.2020 Tarihte Bugün- 18 Ocak;

[Emrah Burulday]

18.01.2020 Tarihte Bugün- 18 Ocak;

532		Konstantinopolis (günümüzde İstanbul)'te başlayan Nika ayaklanması tamamen bastırıldı. 30.000 kişinin öldüğü tarihin bu en kanlı ayaklanması 13 Ocak'ta başlamıştı.
1535		İspanyol fatih (Konkistador) Francisco Pizarro Peru'nun başkenti Lima'yı keşfetti.
1778		İngiliz kaşif James Cook, Hawaii'ye ulaştı.
1886		Kadınlar, Şükufezar dergisinde "saçı uzun aklı kısa" deyimine karşı mücadele başlattı.
1896		X-ışınları cihazı ilk kez New York'ta halka tanıtıldı. "X" adı, ne tür bir ışın olduğunun bilinmeyişini simgeliyordu.
1903		Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Theodore Roosevelt'in Birleşik Krallık Kralı VII. Edward'a gönderdiği radyo mesajı, Birleşik Devletlerden radyo ile yapılan ilk okyanus aşırı iletişim olmuştur.
1910		Çırağan Sarayı yandı. Saray 1865'te Sultan Abdülaziz tarafından inşa ettirilmişti.
1911		İlk defa bir uçak, bir geminin güvertesine iniş yaptı. Pilot Eugene B. Ely, San Francisco limanında bulunan USS Pennsylvania gemisine indi.
1912		Kaptan Robert Scott Güney Kutbuna ulaştı. Bunu başaran ilk insan olmayı hayal ediyordu ancak Roald Amundsen ondan yaklaşık bir ay önce bunu başarmıştı.
1919		I. Dünya Savaşı'nda yenik düşen devletlerle anlaşmalar yapmak üzere, İtilaf Devletleri temsilcilerinin oluşturduğu Paris Barış Konferansı açıldı. Avrupa'nın haritası yeniden çizildi.
1924		İstanbul'da Milli Türk Ticaret Birliği Kongresi toplandı.
1927		Lozan Antlaşması, Amerikan Senatosu tarafından reddedildi.
1928		Çerkez Hacı Sami çetesinden 3 kişi Eminönü Meydanı'nda idam edildi. Bu kişiler Atatürk'e suikast iddiasıyla idama mahkûm edilmişlerdi.
1931		Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği Türkiye Güzellik Kraliçesi yarışmasını, Naşide Saffet Hanım kazandı.
1940		Milli Koruma Kanunu kabul edildi.
1943		Sovyetler, Leningrad'da hüküm süren Nazi kuşatmasını kırdıklarını açıkladı.
1944		Trak adlı yolcu vapuru, Çanakkale'den Bandırma'ya giderken kayalara bindirerek battı: 24 kişi öldü.
1946		Madam Butterfly operası, Ankara'da sahnelendi.
1947		Isparta'nın Uluborlu ilçesinin Senirkent bucağından on vatandaş noter aracılığıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanlığına bir protesto mektubu gönderdi. Mektupta hiçbir suçları olmadığı halde jandarmanın kendilerine sistemli olarak işkence boyutlarında kötü muamele yaptığını yazıyorlardı.
1947		İstanbul'da Muallimler Birliği kuruldu.
1950		Demokrat Parti (DP) işçiye grev hakkı istedi.
1951		Vietnam Kurtuluş Cephesi gerillaları Hanoi'den geri çekildi; şehir Fransız'ların eline geçti.
1954		Yabancı Sermaye Yasası Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi.
1966		Ankara Cezaevi'nde af isteyen mahkumlar isyan etti. İstanbul Üsküdar Toptaşı Cezaevi'nde 260 mahkûm açlık grevine başladı.
1966		Vefa Poyraz İstanbul valiliğine atandı.
1969		ABD'li bilim insanlarınca, düzenli elektromanyetik dalgalar yayan ilk pulsarlar bulundu.
1977		Zatürreye yol açan gizemli Lejyoner hastalığı'nın amili olan bakteri bulundu ve Legionella pneumophila olarak adlandırıldı.
1983		Kültür Bakanlığı'nca Sinema Yasa Tasarısı hazırlandı. Bakanlık tasarıyla filmlere denetim getiriyordu.
1984		Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) davası duruşmasında sanıklara tek tip elbise giydirildi.
1989		Kıbrıslı işadamı Asil Nadir, Günaydın gazetesinden sonra Gelişim Yayınları'nı da satın aldı.
1991		Hükümet, TBMM'den gerektiğinde Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yurt dışında görevlendirilmesi ve yabancı askerlerin Türkiye'de bulundurulması konusunda yetki aldı.
1991		Irak, İsrail'in Tel Aviv ve Hayfa şehirlerine Scud füzesi attı.
1993		Bayburt'un Üzengili köyü üzerine çığ düştü; 56 kişi öldü, 22 kişi yaralandı.
1996		Michael Jackson ile Lisa Marie Presley'nin iki yıl süren evlilikleri boşanma ile sona erdi.
2005		800 yolcu kapasiteli yolcu uçağı Airbus A380, Toulouse'da (Fransa) basına tanıtıldı.

Tarihte Bugün Doğanlar (18 Ocak);

1840		Henry Austin Dobson, İngiliz şair (ö. 1921)
1849		Edmund Barton, Avustralya'nın ilk başbakanı (ö. 1920)
1852		Augustin Boué de Lapeyrère, Fransız Amiral ve Deniz Bakan'ının doğumu (ö. 1924)
1882		A. A. Milne, İngiliz yazar (ö. 1956)
1898		George Dawson, ABD'li yazar (ö. 2001)
1904		Cary Grant, İngiliz aktör (ö. 1986)
1913		Danny Kaye ABD'li komedyen (ö. 3 Mart 1987)
1915		Santiago Carillo, Avrupa Komünizmi düşüncesinin öncülerinden 1960-1982 arasında İspanya Komünist Partisi Genel Sekreteri.
1937		John Hume, Kuzey İrlanda'lı politikacı, 1998 Nobel Barış Ödülü sahibi
1955		Kevin Costner, ABD'li sinema oyuncusu ve yönetmen
1986		Adem Kılıççı, Türk boksör
1979		Cem Bahtiyar, maNga grubunun bass gitaristi
1979		Jay Chou şarkıcı, şarkı yazarı, aktör, film yönetmeni, prodüktör
1971		Josep Guardiola, İspanyol teknik direktör

Tarihte Bugün Ölenler (18 Ocak);

1862		John Tyler, Amerika Birleşik Devletleri'nin 10. başkanı
1936		Rudyard Kipling, İngiliz yazar, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1865)
1944		Sait Köknar, tiyatro sanatçısı
1954		Sydney Greenstreet, İngiliz aktör (d. 1879)
1956		Makbule Atadan, Mustafa Kemal Atatürk'ün kız kardeşi (d. 1887)
1960		Nahit Sırrı Örik, yazar
1970		Mehmet Mümtaz Tarhan, (d. 1908) eski İstanbul valisi.
1977		Carl Zuckmayer, Alman oyun yazarı
1982		Enver Ziya Karal, tarihçi profesör
1992		Yesari Asım Arsoy, Klasik Türk Müziği bestecisi
1998		Gökhan Semiz, Grup Vitamin solisti
2001		Al Waxman, Kanadalı aktör (d. 1935)
2005		Yıldırım Gencer, Türk sinema sanatçısı (d. 1936)
2007		Art Buchwald, ABD'nin ünlü mizah yazarı 81 yaşında öldü.
2012		Evin Esen, Türk tiyatro sanatçısı

Radyonun Tarihçesi
Elektromanyetik dalgaların varlığını İngiliz fizikçi H. Hertz 1887'de elektromanyetik dalgaları laboratuarda deneysel olarak elde etmeyi başardı. Hertz 'in deneylerini yenileyen İtalyan fizikçi G. Marconi, dalgaları ilkin 9m., sonradan 275m. Ve 3 km.lik uzaklıklara iletmeyi başardı.
1901'de de Atlas Okyanusu ötesine ilk telsiz mesajını iletti.
Radyonun gelişmesi açısından bundan sonraki en büyük adım, İngiliz fizikçi J. A. Fleming'in ilk elekrotlu lambayı geliştirmesi oldu. İçinden yalnızca bir yönde elektrik akımı geçebilen diyot, doğrultucu işlevi yaptığından ötürü alıcılarda demodülatör olarak kullanılabiliyordu. İki elektrotlu lambada anot ile katot arasına ızgara biçiminde üçüncü bir elektrota yerleştirerek 1906'da triyot lambayı gerçekleştiren ABD'li mucit Lee De Forest, böylece, radyo verici ve alıcılarında asilatör ve yükselteç olarak kullanılabilen ve bu nedenle önemli bir gelişmeyi simgeleyen buluşu ortaya koymuş oluyordu.
Triyot lambanın titreşim üretici olarak kullanılabileceğini ABD'li mucit Edwin H. Avustralya'ya ilk telsiz mesajı 1918'de ulaştırıldı. Önceleri yalnızca mors kodlu telgraf sinyalleri iletilebilirken, okyanus ötesiyle ilk kez 1915'te konuşma içeren iletişim sağlanabildi.
Müzik ve konuşma içeren kısa erimli ilk radyo yayını ise 24 Aralık 1906'da ABD'li mucit R.A Fessendon tarafından gerçekleştirildi. E.H. Armstrong'un radyonun gelişme çizgisinde önemli bir yeri vardır. Geri besleme ilkesini bulan ve bu ilkeden yararlanarak triyotlu asilatör devresini 1912'de geliştiren Armstrong I. Dünya Savaşı sırasında da süperhederodin alıcını ilkelerini ortaya koydu; Armstrong'un bu alandaki son ve en önemli buluşu ise frekans modülasyonu olmuştur (1993).
Radyo tekniği açısından bundan sonraki önemli adımlar 1948'de transistörün buluşu, baskı devre tekniğinin ve 1960'larda tümleşik devrelerin geliştirilmesi olmuştur.

Hayatı
Altı yaşına geldiği zaman, Hindistan’ın ikliminin İngiliz çocuklarının sağlığına iyi gelmeyeceğini düşünen anne ve babası onu İngiltere’de yaşayan bir ailenin yanına gönderdi.

Küçük Kipling'in bu ailenin yanında geçirdiği altı yıl, bedensel ve zihinsel baskılarla doluydu. Sonunda gerçek anne ve babası onu bu eziyetli yaşamdan kurtarıp, Devon'daki bir yatılı okula gönderdi.

İlk tahsilini İngiltere'de yaptıktan sonra Hindistan'a döndü. Lahor'da gazeteciliğe başlayıp, genç yaşta yazıları ile kendini kabul ettirdi. 1889'da İngiltere'ye dönüp Londra'ya yerleşti. İngiliz dilini ustalıkla kullanması, Hindistan'daki hayatı yazılarında konu alması, romantizmle, realizmi birleştirmeyi başarması ona 1907 yılındaki Nobel Edebiyat Ödülünü kazandırdı. İki kez şövalyelik ödülüne layık görüldüğü halde kabul etmedi.

Kipling çocuklar için birçok kitap yazdı. Tüm yazılarında hayata ve insanlara duyduğu bağlılık ve hayranlığı hissettirmeyi bildi. Yarattığı tiplemeler ve öyküler sayesinde, insan yaşamının en derin öğelerini bir portre gibi betimlemeyi başardı.

'Cengel Kitabı' ilk kez 1894 yılında yayımlandı. Bir yıl sonra da öykünün devamı geldi. Bu kitaplar Maugli'nin tiplemesini ve maceralarını günümüze değin en güzel şekilde taşıyan örnekler olarak kabul edilir.

Fil Tomai, Ayı Balo, Kara Panter Bagera, Kaplan Sirhan ve Hint Faresi Riki-Tiki-Tavi unutulmaz tiplemelerinden birkaçıdır.

Şiir ve romanlarının yanında zamanın en usta hikâyecisi olarak tanınan Kipling, küçük hikâye sanatını çok iyi biliyordu. Hayatını yazı yazmakla geçiren İngiliz hikâyecisi 1936 yılında Londra'da öldü.

Not
Rudyard Kipling Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan en genç yazardır.

Eserleri

• Hortlak Rikşav - Çeviri: Halikarnas Balıkçısı
• Cengel Kitabı
• Dilek Evi, ISBN 975-7501-76-X
• Korkusuz Kaptanlar (Captains Courageous), ISBN 975-362-785-8
• Kim, Küçük Çocuklar İçin Hikâyeler, Hayatın Zorlukları (Life's Handicap)
• Günlük İşler (The Day's Work)
• Gezi Mektupları (Letters of Travel)
• Orman Çocuğu, ISBN 975-323-458-9
• Öylesine Hikâyeler, ISBN 975-458-251-3
• Sonlar ve Başlangıçlar (Limits and Renewals)
• Sönen Işık, ISBN 9756544604
• Korkusuz Genç
• Adam Gibi Adam Olmak