- 8 Kas 2019
- 311
- 79
- 28
22.01.2020 Tarihte Bugün- 22 Ocak;
Tarihte Bugün Doğanlar (22 Ocak);
Tarihte Bugün Ölenler (22 Ocak);
871 | Basing Savaşı Danimarkalı istilacı vikingler anglosaksonları ( Anglosakson kralı:Ethelred of Wessex ) Basing'de yendi. | |
1517 | Osmanlı ordusu Ridaniye Savaşında Memluk ordularını yendi. Bu savaşın ardından, halifelik Osmanlılara geçti. | |
1580 | İstanbul Rasathanesi III. Murat tarafından yıktırıldı. | |
1771 | Falkland Adaları İspanya tarafından Britanya'ya bırakıldı. | |
1842 | Baytar Mektebi (Veteriner Fakültesi) açıldı. | |
1873 | Kasımpaşa tersanesi işçileri greve gitti. | |
1889 | Columbia Phonograph plak ve müzik şirketi Washington, D.C.'de kuruldu. | |
1905 | Birinci Rus devrimi başladı. Çar birliklerinin Kışlık Saray'a dilekçe vermek için yürüyüşe geçen işçilere ateş açmaları ve Kanlı Pazar diye anılan günde, 500 işçiyi öldürmeleri üzerine ayaklanmalar baş gösterdi. | |
1924 | Birleşik Krallık'ta İşçi Partisi lideri Ramsay Mac Donald başbakanlığa atandı. | |
1930 | Gazi ve Türklük aleyhine" yayın yapmaktan dolayı Resimli Ay gazetesi aleyhine dava açıldı. | |
1932 | İlk Türkçe Kur'an, Hafız Yaşar (Okur) tarafından Yerebatan Camii'nde okundu. | |
1938 | Yalova'da Termal Oteli açıldı. | |
1939 | Columbia Üniversitesi'nden bir grup bilim insanı uranyum atomunu parçalamayı başardı. | |
1942 | İmla Kılavuzu'nun tüm okul ve işyerlerinde kullanılması hakkında genelge yayımlandı. | |
1946 | Ampul satışları serbest bırakıldı. | |
1947 | Fransa'da yeni kabineyi sosyalist Paul Ramadier kurdu. | |
1949 | Mao'nun orduları Pekin'i aldı. | |
1950 | İstanbul grekoromen güreş takımı İstanbul'da Paris takımını 7-1 yendi. | |
1952 | Dünyanın ilk jet yolcu uçağı olan de Havilland Comet, BOAC havayolu şirketinin filosunda hizmete girdi. | |
1953 | Türkiye Milliyetçiler Derneği kapatıldı. | |
1957 | İsrail ordusu Sina Yarımadası'ndan çekilmekle birlikte Gazze Şeridi'ndeki işgalini sürdürdü. | |
1959 | İzmir Toplu Basın Mahkemesi, Demokrat İzmir gazetesi yazı işleri müdürü Şeref Balçık'a 15 gün, gazetenin sahibi Adnan Düvenci'ye 1 yıl mahkûmiyet cezası verdi. | |
1959 | Kadın avukatlar, Refik Erduran'a "Bir Kilo Namus" adlı yapıtı nedeniyle açtıkları davadan vazgeçtiler. | |
1961 | İstanbul'da 300 cam işçisi kapalı salon toplantısı yaptı. | |
1965 | Yeni Seçim Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. Yeni Seçim Kanunu milli bakiye sistemini ve birleşik oy pusulası kullanımını öngörüyor. | |
1969 | Fikir Kulüpleri Federasyonu'nun "Türk halkına mektup" başlıklı bildirisi toplatıldı. | |
1969 | Teksif Sendikası'na bağlı işçiler Defterdar Fabrikası'nda grev başlattı. | |
1970 | Boeing 747 ilk kez Londra'ya uçtu. | |
1972 | Brüksel Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre; Birleşik Krallık, İrlanda, Danimarka ve Norveç 1 Ocak 1973'ten itibaren Avrupa Ekonomik Topluluğu'na (AET) üye olacak. | |
1973 | 12 Mart dönemi başbakanlarından Nihat Erim İnsan Hakları Mahkemesi Türkiye Yargıçlığı'na adaydı. Çok tepki görünce adaylıktan çekildi. | |
1977 | İstanbul'da Saraçhane-Sultanahmet arasında "Faşizme Ölüm" yürüyüşü yapıldı. Yürüyüşe 5 bin kişi katıldı. | |
1980 | Güvenlik güçleri arama yapmak için TARİŞ (İzmir, İncir, Üzüm, Pamuk ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birliği) işletmelerine girmek istedi; 50 kişi yaralandı, 600 işçi gözaltına alındı. TARİŞ'e bağlı işyerlerinde işçiler direnişe geçti. | |
1980 | Nükleer fizikçi Dr. Andrei Sakharov, SSCB'de ülke içi sürgüne gönderildi. | |
1981 | İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı'nca gözaltına alınan Milliyetçi İşçi Sendikaları Konfederasyonu (MİSK) yöneticilerinin tümü serbest bırakıldı. | |
1984 | Kullanıcı dostu grafik ara yüzü ve faresi ile bilgisayarı kullanıcılara sevdiren ilk ticari bilgisayar olan Apple Macintosh, ünlü "1984" televizyon reklam kampanyası ile tanıtılmaya başlandı. | |
1987 | Türkiye-Yunanistan Uyum Antlaşması Avrupa Topluluğu (AT) adına parafe edildi. | |
1987 | Yüksek Sağlık Şurası, tüp bebek uygulamasının Türkiye'de de başlatılmasını kararlaştırdı. | |
1988 | Nazım Hikmet'e vatandaşlık haklarının geri verilmesi için kampanya başlatıldı. | |
1989 | Sovyetler Birliği'nde ilk kez "Uluslararası Güzellik Yarışması" düzenlendi. Yarışmada Türkiye'yi temsil eden Meltem Hakarar birinci seçildi. | |
1990 | Sovyet lideri Gorbaçov, Kızıl Ordu askerlerinin ayaklanmayı bastırmak üzere Azerbaycan'a yollandığını açıkladı. | |
1991 | Bir Irak scud füzesi İsrail'e düştü,üç kişi öldü. | |
1996 | Gazeteci Metin Göktepe'yi öldürdükleri iddiasıyla biri emniyet amiri 24 polis gözaltına alındı. | |
1996 | Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) kuruldu. Partinin genel başkanlığına Doç. Dr. Ufuk Uras seçildi. | |
1997 | Amerika Birleşik Devletleri senatosu, Madeleine Albright'ın ülkenin ilk kadın dışişleri bakanı olarak atanmasını onayladı. | |
2000 | Ankara 9. Ağır Ceza Mahkemesi, DYP Şanlıurfa Milletvekili Fevzi Şıhanlıoğlu'nun ölümü ile ilgili davada, MHP Milletvekili Cahit Tekelioğlu'nu 2 yıl 9 ay 10 gün ağır hapse mahkûm etti. MHP Milletvekili Mehmet Kundakçı'nın ise beraatine karar verildi. | |
2006 | Mersin'de 4,0 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. | |
2006 | BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, Yemen açıklarında kaçakları taşıyan bir teknenin alabora olması sonucu ilk belirlemelere göre 22 kişinin öldüğünü bildirdi. | |
2006 | Profesyonel basketbol ligi olan NBA'in şu andaki en iyi oyuncusu olan Kobe Bryant Toronto Raptors karşısında 81 sayı atarak NBA tarihinin Wilt Chamberlain'den (100) sonra bir maçta en çok sayı atan oyuncusu oldu. | |
2007 | Bağdat'taki bombalı saldırılarda 73 kişi öldü, 138 kişi yaralandı. | |
2007 | Vikipedi Altın Örümcek 2006 "En İyi İçerik" ödülünün sahibi oldu. | |
2007 | Bolu Tüneli'nin sağ tüpü açıldı. | |
2008 | Ümraniye'de ele geçirilen el bombalarıyla ilgili soruşturmada emekli Tuğgeneral Veli Küçük, avukat Kemal Kerinçsiz, gazeteci Güler Kömürcü, Türk Ortodoks Patrikhanesi Basın ve Halkla İlişkiler Sözcüsü Sevgi Erenerol, Susurluk davası hükümlüsü Sami Hoştan'ın da aralarında bulunduğu 33 kişi gözaltına alındı. |
Tarihte Bugün Doğanlar (22 Ocak);
1440 | Büyük İvan, Rus çarı (ö. 1505) | |
1561 | Sir Francis Bacon, İngiliz devlet adamı, filozof, şair | |
1729 | Gotthold Ephraim Lessing, Alman yazar (ö. 1781) | |
1788 | Lord Byron, İngiliz şair | |
1869 | Grigori Yefimoviç Rasputin, Rus mistik. | |
1877 | Hjalmar Schacht, Alman bankacı (ö. 1970) | |
1891 | Antonio Gramsci, İtalyan düşünür, siyasetçi ve Marksist teorisyen (ö. 1937) | |
1906 | Robert E. Howard, ABD'li yazar. | |
1908 | Atahualpa Yupanqui, Arjantinli Besteci. (ö. 23 Mayıs 1992) | |
1909 | 1962-1971 arasında Birleşmiş Milletler'in üçüncü genel sekreteri olan Myanmarlı (Burma) eğitimci ve diplomat U Thant. | |
1911 | Avusturya Sosyal Demokrat Partisi önderi ve başbakanı (1970-1983) Bruno Kreisky. | |
1931 | Sam Cooke, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı | |
1946 | Cihan Ünal, Türk tiyatro sanatçısı | |
1956 | Şükrü Halûk Akalın, Prof. Dr., Türk dil bilimci. Türk Dil Kurumu başkanı. | |
1958 | Filiz Koçali, Türk siyasetçi. Sosyalist Demokrasi Partisi genel başkanı. | |
1959 | Linda Blair, Amerikalı artist | |
1977 | Hidetoshi Nakata, Japon futbolcu. | |
1979 | Lincoln, Brezilyalı futbolcu | |
1981 | Ben Moody , ABD'li müzisyen. | |
1982 | Fabricio Coloccini, Arjantinli futbolcu | |
1982 | Paula Pequeno, Brezilyalı voleybolcu | |
1985 | Orianthi, Avustralyalı şarkıcı ve gitarist |
Tarihte Bugün Ölenler (22 Ocak);
1666 | Şah Cihan, Taç Mahal'i yaptıran Moğol imparatoru, Hindistan'da 74 yaşında öldü (d. 1592) | |
1798 | Matija Antun Relković, Hırvat yazar 66 yaşında öldü. | |
1901 | Victoria, İngiltere kraliçesi (63 yıldır tahtta idi) (d. 1819) | |
1922 | Papa XV. Benedict | |
1972 | Boris Konstantinovich Zaytsev, Rus yazar (d. 1881) | |
1973 | Lyndon Baines Johnson, Amerika Birleşik Devletleri'nin 36. başkanı (1963–1969) (d. 1908) | |
1987 | Zeyyad Baykara, eski başbakan yardımcılarından. | |
1993 | Kobo Abe, Japon yazar (d. 1924) | |
1994 | Telly Savalas, Yunan asıllı ABD'li aktör (d. 1924) | |
1995 | Rose Fitzgerald Kennedy, J.F.Kennedy'nin annesi 104 yaşında öldü. | |
1996 | Ercüment Uçarı, şair İstanbul'da öldü. | |
2004 | Ann Miller, ABD'li aktrist, dansçı (d. 1923) | |
2006 | Aydın Güven Gürkan, SHP eski genel başkanı (d. 1941) | |
2008 | Heath Ledger, Avustralyalı oyuncu (d. 1979) |
Osmanlı ordusu Ridaniye Savaşında Memluk ordularını yendi. Bu savaşın ardından, halifelik Osmanlılara geçti.
1516’da Yavuz Sultan Selim, ordusuyla Memluk Sultanlığı‘na karşı Suriye ve Mısır seferine çıktı.
Suriye’de Memluklu hükümdarı Kansu Gavri komutasındaki Memluk ordusuna karşı 24 Ağustos 1516’da Mercidabık Muharebesi’ni kazanan Yavuz Sultan Selim Han komutasındaki Osmanlı ordusu Halep, Hama, Humus ve Şam’ı aldı.
Ardından Lübnan emirleri de Osmanlı hakimiyetini kabul etti. 21 Aralık 1516’da Sadrazam Hadım Sinan Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Han Yunus Muharebesi’nde Memluklu emirlerinden Canberdi Gazali’yi yenerek yoluna devam etti. I. Selim, Kudüs‘ü teslim alıp ziyaret ettikten sonra Osmanlı ordusu Gazze‘ye doğru yöneldi.
MEMLUK SULTANI BARIŞ TEKLİFİNİ REDDEDİYOR
Mercidabık Muharebesi‘nden sonra Memluk Sultanlığı’nın başına geçen Tomanbay; Osmanlı hakimiyetini kabul etmediği gibi, barış teklifi için gelen Osmanlı elçisini de öldürtmüştü. I. Selim, ordusuyla birlikte Sina Çölü’nü 13 gün içinde (3 Ocak-16 Ocak) geçerek, Ridaniye’de Memluk Ordusu ile karşılaştı.
Ridaniye’de yeni Memluk Sultanı Tomanbay, Venedikliler’den top ve silah alarak kuvvetli bir savunma hattı kurmuştu. Memluk Ordusu’na, El-Mukaddam Dağı‘nın etrafını dolaşarak güneyden saldıran I. Selim, bu manevra sayesinde Memluk Ordusu’nun yönleri sabit olan toplarını etkisiz hale getirdi.
OSMANLI VEZİRİAZAMINA SUİKAST YAPILDI
Memluk Sultanı Tomanbay, çok büyük çabalarla yaptığı savaş hazırlıklarına rağmen, 22 Ocak günü Ridaniye Muharebesi‘ni kaybetmekte olduğunu anlayınca en cesur askerleri ile bir birlik kurup Osmanlı komuta merkezine bir baskın düzenledi. Sultan Selim’in otağı sandığı veziriazamın çadırına girdi ve Veziriazam Sinan Paşa öldürüldü.
“MISIR’I ALDIK AMA SİNAN’I KAYBETTİK!”
Vezir Yunus Paşa, Memluklara karşı zaferin kazanıldığını ve Tomanbay’ın kaçtığını, Sultan Selim Hana bildirdiğinde, Sultan Selim Han “Lala Lala! Mısır’ı aldık ama Sinan’ı kaybettik. Sinan’ı, Mısır’a değişmezdim. Sinan’sız Mısır’da ne güzellik olur?” sözleriyle Sinan Paşanın, yanındaki kıymetini belirtti. Bu suikast baskınının da istenen hedefi bulmaması sonucu, Tomanbay savaş meydanından çekildi.
22 Ocak 1517’de Ridaniye Zaferi kazanıldı.
Kahire’yi hiç zayiat ve şehrin sosyal ve ekonomik hayatına zarar vermeden ele geçirmek niyetiyle 25 Ocak’ta Selim direniş göstermeden teslim olan bütün Memlukluların affedileceğini ilan etmişti. Fakat Tomanbay ve ona yakın Memluklu komutanları gerilla tipi direniş organize etmeye başladılar ve bu nedenle Kahire ancak üç gün süren çok şiddetli sokak savaşlarından sonra ele geçirilebildi ve şehir kısmen yıkıldı ve binlerce kişi öldü.
HALİFELİĞİN OSMANLI’YA GEÇİŞİ
4 Şubat 1517’de I. Selim törenle Kahire’ye girdi ve “Yusuf Nebi Tahtı”na oturdu. Memluklular, Nil deltasında ve Yukarı Mısır’da direnişe devam ettiler. Fakat fazla zaman geçmeden Osmanlı güçleri bu direniş merkezlerini bertaraf edip Tomanbay’ı yakalamayı başardılar. Tomanbay, 13 Nisan 1517’de Kahire kale kapısında asılarak idam edildi.
Bu zaferle birlikte Memluk Sultanlığı yıkılmış, bütün toprakları Osmanlı egemenliğine girmiştir. Memluk Sultanlığı tarihe karışmış, Osmanlı Devleti Mısır’a hakim olmuş ve Halifelik Osmanlılara geçmiştir. Mısır’daki kutsal emanetler İstanbul’a getirilmiştir. Osmanlı Devleti, Doğu Akdeniz‘in ve Baharat yolu‘nun tek hakimi durumuna yükselmiş; Kızıldeniz ve Hint Okyanusuna açılmıştır.
Columbia Üniversitesi'nden bir grup bilim insanı uranyum atomunu parçalamayı başardı.
Fisyon adı verilen tepkime, evrendeki en kuvvetli güç olan “Güçlü Nükleer Kuvvet” ile bir arada tutulan atom çekirdeğinin parçalanmasıdır. Fisyon tepkimesi deneylerinde kullanılan ana madde “uranyum”dur. Çünkü uranyum atomu en ağır atomlardan biridir, bir diğer deyişle çekirdeğinde çok yüksek sayıda proton ve nötron bulunur.
Fisyon deneylerinde bilim adamları uranyum çekirdeğine, büyük bir hızla nötron göndermişler ve bunun sonunda çok ilginç bir durumla karşı karşıya kalmışlardır. Nötron uranyum çekirdeği tarafından soğurulduktan (yutulduktan) sonra, uranyum çekirdeği çok kararsız duruma gelmiştir.
Burada çekirdeğin “kararsız” olması demek, çekirdek içindeki proton ve nötron sayıları arasında fark oluşması ve bu nedenle çekirdekte bir dengesizliğin meydana gelmesi demektir. Bu durumda çekirdek, meydana gelen dengesizliği gidermek için belli miktarda enerji yayarak parçalara bölünmeye başlar. Ortaya çıkan enerjinin etkisiyle de çekirdek, büyük bir hızla içinde barındırdığı parçaları fırlatmaya başlar.
Deneylerden elde edilen bu sonuçlardan sonra “reaktör” adı verilen özel ortamlarda, nötronlar hızlandırılarak uranyum üzerine gönderilir. Yalnız, nötronlar uranyum üzerine gelişigüzel değil, çok ince hesaplar yapılarak gönderilmektedir. Çünkü, uranyum atomunun üzerine gönderilen herhangi bir nötronun uranyuma hemen ve istenilen noktadan isabet etmesi gerekmektedir.
Bu yüzden bu deneyler belli bir olasılık göz önünde bulundurularak gerçekleştirilmektedir. Ne kadar büyük bir uranyum kütlesi kullanılacağı, uranyum üzerine ne kadarlık bir nötron demeti gönderileceği, nötronların uranyum kütlesini hangi hızla ve ne kadar süre bombardıman edeceği çok detaylı olarak hesaplanmaktadır.
Tüm bu hesaplar yapıldıktan ve uygun ortam hazırlandıktan sonra, hareket eden nötron, uranyum kütlesindeki atomların çekirdeklerine isabet edecek şekilde bombardıman edilir ve bu kütledeki atomlardan en azından birinin çekirdeğinin iki parçaya bölünmesi yeterlidir. Bu bölünmede çekirdeğin kütlesinden ortalama iki ya da üç nötron açığa çıkar.
Açığa çıkan bu nötronlar kütlenin içindeki diğer uranyum çekirdeklerine çarparak zincirleme reaksiyon başlatırlar. Her yeni bölünen çekirdek de ilk baştaki uranyum çekirdeği gibi davranır. Böylece zincirleme çekirdek bölünmeleri gerçekleşir. Bu zincirleme hareketler sonucu çok sayıda uranyum çekirdeği parçalandığı için ortaya olağanüstü büyüklükte bir enerji çıkar.
İşte, onbinlerce insanın ölümüne yol açan Hiroşima ve Nagasaki felaketlerine, bu çekirdek bölünmeleri sebep olmuştur. 2. Dünya Savaşı sırasında, 1945 yılında Amerika’nın Hiroşima’ya attığı atom bombasında patlama anında ve hemen sonrasında yaklaşık 100.000 kişi ölmüştür.
Hiroşima felaketinden 3 gün sonra yine Amerika’nın Nagasaki’ye attığı bir diğer atom bombası yüzünden patlama anında yaklaşık 40.000 kişi hayatını kaybetmiştir. Çekirdekten çıkan güç bir yandan insanların ölümüne sebep olurken, diğer yandan çok büyük bir yerleşim alanı harap olmuş, kalan bölge halkında radyasyon nedeniyle nesiller boyu düzeltilemeyecek genetik ve fizyolojik bozulmalar meydan gelmiştir.
Peki dünyamız, tüm atmosfer, bizler de dahil olmak üzere canlı-cansız her şey atomlardan oluşmuşken, atomların bu tip nükleer tepkimelere girmelerini, her an ve her yerde yaşanabilecek Hiroşima ve Nagasaki gibi olayları ne engellemektedir?
Nötronlar, doğada serbest halde -bir çekirdeğe bağlı olmadan- dolaştıklarında “beta bozunumu” diye adlandırılan bir bozulmaya uğrarlar. Bu bozulma yüzünden doğada serbest nötrona rastlanmaz. Bu sebeple nükleer tepkimeye girecek nötronlar yapay yollarla elde edilir. nötronlar serbest halde bozulmaya uğramasalardı, dünya, yaşamanın mümkün olmadığı, nükleer reaksiyonların son bulmadığı bir küreden ibaret olurdu.
Ekli dosyalar
Son düzenleme: