23.05.2020 Tarihte Bugün- 23 Mayıs;

[Ahmet Alparslan]

23.05.2020 Tarihte Bugün- 23 Mayıs;

1795		Fransa'da kadınların toplantılara katılması yasaklandı.
1453		23 Mayıs 1453 Bizans İmparatoruna son kez elçi gönderildi
1524		23 Mayıs 1524 Şah İsmail vefat etti ( İran Safevi Devletinin kurucusu )
1921		23 Mayıs 1921 İngiliz Casusu Mustafa Sagir idama mahkum edildi
1919		İzmir'in İtilaf Devletleri tarafından işgalini protesto için Sultanahmet Mitingi yapıldı, mitinge 200 bin kişi katıldı.
1928		Türk Vatandaşlığı Kanunu kabul edildi, tekke ve zaviyeler kapatıldı.
1938		İstanbul Elektrik Şirketinin hükümetçe satın alınmasına ilişkin sözleşme Ankara'da imzalandı.
1945		Nazi liderlerinden Himmler, müttefiklerin eline geçmemek için siyanür kapsülüyle intihar etti.
1949		Sovyet lideri Josef Stalin, Berlin ablukasını kaldırdı ve II. Dünya Savaşı sonrası ikiye bölünen Almanya'nın batısında federal cumhuriyet ilan edildi.
1960		Mossad ajanları, 6 milyon Yahudinin ölümünden sorumlu tutulan Adolf Eichmann'ı Arjantin'de ele geçirdi. Eichmann yargılanmak üzere İsrail'e götürüldü.
1971		İstanbul'da sokağa çıkma yasağı kondu. 25 bin asker ve polis kentte arama yaptı.
1971		23 Mayıs 1971 İsrail'in İstanbul Başkonsolosu Efraim Elrom ölü bulundu
1978		İmralı Cezaevi'nden kaçan ABD'li Billy Hayes'in yazdığı roman 'Geceyarısı Ekspresi' adıyla sinemaya aktarıldı. Türkiye, filmi protesto etti.
1992		İstanbul'a 117 yıl hizmet eden Galata Köprüsü yerinden sökülerek Haliç'e çekildi.
2002		Ankara'nın en eski ve en büyük sinemalarından Akün, 1975 yılında Ertem Eğilmez'in unutulmaz filmi 'Hababam Sınıfı' ile açtığı perdelerini, yine aynı filmle bir daha açılmamak üzere kapattı.
2006		Türk-Yunan F-16 uçakları çarpıştı.
2014		23 Mayıs 2014 Uğur Süleyman Söylemez şehit oldu. (İsrail'in uluslarası kara sularında saldırdığı Mavi Marmara gemisinde bulunuyordu )

Tarihte Bugün Doğanlar (23 Mayıs);

1741		Andrea Luchesi, İtalyan besteci (ö. 1801)
1897		Hafız Burhan, Gazelhan ve bestekâr (ö. 1943)
1908		John Bardeen, Nobel Ödülü sahibi ABD'li fizikçi (ö. 1991)
1908		Max Abramovitz, ABD’li bir mimar (ö. 2004)
1951		Anatoli Karpov, Dünya satranç şampiyonu
1971		Laurel Holloman, ABD'li oyuncu
1980		Lane Garrison, ABD'li oyuncu
1991		Lena Meyer-Landrut, Alman sanatçı ve söz yazarı. (2010 eurovisiyon birincisi)

Tarihte Bugün Ölenler (23 Mayıs);

1524		Şah İsmail (İran Safevi devleti kurucusu)
1701		William Kidd (Kaptan Kidd), İskoç denizci, korsan (d. 1645)
1906		Henrik İbsen, Norveçli oyun yazarı (d. 1828)
1934		Bonnie ve Clyde, Bonnie Parker (d. 1910) ve Clyde Barrow (d.1909) , banka soyguncuları, hırsız ve kanun kaçakları
1937		John D. Rockefeller, ABD'li sanayici (d. 1839)
1992		Atahualpa Yupanqui, Arjantinli besteci (d. 1908)
1920		Eleanor Hodgman Porter, ABD'li yazar (d. 1868)
1945		Heinrich Himmler, Nazi Almanyası SS Lideri (d. 1900)
1996		Tanju Okan, Türk şarkıcı, müzisyen ve sinema oyuncusu. (d.1938)
1999		Owen Hart, Kanadalı profesyonel Amerikan güreşçisi (d. 7 Mayıs 1965)
2014		Uğur Süleyman Söylemez (Mavi Marmara Aktivisti )

23 Mayıs 1897’de İstanbul Aksaray’da doğdu. Asıl adı Burhâneddin olup babası II. Abdülhamid’in silâhşorlarından Tüfekçi Ahmed Bey, annesi Feride Hanım’dır. İlk öğreniminin ardından girdiği Kocamustafapaşa Rüşdiyesi’nden mezun oldu. Küçük yaşlarda sesinin güzelliğiyle dikkati çekti ve daha hıfzını tamamlamadan mukabele, mevlid, mersiye okumaya, zâkirlik ve müezzinlik yapmaya başladı. 1918 yılında hânende olarak Muzıka-yi Hümâyun’a alındıysa da bir müddet sonra buradaki görevinden ayrıldı ve hayatını sesiyle kazandı. Zamanla dinî ve din dışı mûsiki mahfillerinin aranan üstadı olarak şöhret yaptı. Hâfız Burhan’ın doldurduğu plaklar halk arasında büyük ilgi gördü. İstanbul Radyosu’nun ilk kuruluşunda görev yapan Hâfız Burhan Dârütta‘lîm-i Mûsikī kadrosunda da yer aldı. Ticarete atılıp bir ara plak doldurduğu Columbia şirketi temsilcisi olarak Beşiktaş’ta bir plakçı dükkânı açtı. Çoğu Atina’da olmak üzere yurt dışında konserler verdi. İstanbul’da çeşitli fasıl topluluklarında hânendelik yapmasının ardından bu faaliyetini kendi adına kurduğu zamanın meşhur hânendelerinden müteşekkil bir grupla devam ettirdi. 1930’lu yıllarda 50 lira yevmiye karşılığında fasıllarda okuduğu göz önüne alınırsa Hâfız Burhan’ın dönemin sanatkârları arasındaki müstesna yeri daha kolay anlaşılır. 1918’deki Altımermer yangınından sonra taşındığı Beşiktaş’ta uzun yıllar oturduğu için “Beşiktaşlı Burhan”, Muzıka-yi Hümâyun’da bulunduğundan dolayı “Muzıkalı Burhan” diye de anılmıştır. Soyadı kanunundan sonra Sesyılmaz soyadını alan Hâfız Burhan, Mareşal Fevzi Çakmak’ın kızının mevlidini okumak üzere bulunduğu Ankara’da Hacı Bayram Camii’ndeki mevlid esnasında 18 Nisan 1943 günü vefat etti. Cenazesi İstanbul’a getirilerek Beşiktaş’taki Yahyâ Efendi Dergâhı hazîresine defnedildi.

Hâfız Burhan’ın dinî ve din dışı sahada okuduğu eserler Türk mûsikisi yakın tarihinin nâdir icraları arasında yer alır. İlk mûsiki derslerini ağabeyinden almışsa da onun köklü bir mûsiki eğitimine sahip olduğu söylenemez. Muzıka-yi Hümâyun’da bulunduğu sırada Muallim İsmâil Hakkı Bey’den, ayrıca Zâti Arca ve Lemi Atlı’dan faydalandı. Parlak, geniş ve tenor bir sese sahip olduğundan gerek minarede gerekse cami içerisinde okuduğu ezanlarla, Âyetü’l-kürsî ve büyük âminlerde müezzinliğin en güzel örneklerini vermiştir. Mevlid okumadaki başarısını ise özellikle belirtmek gerekir. Arkadaşı Ali Rıza Sağman, onun Hâfız Sâmi ve Hâfız Şaşı Osman’dan sonra devrin en iyi mevlidhanı olduğunu söyler (Meşhur Hâfız Sâmi Merhum, s. 113).

Gazel formunun son ustalarından olan Hâfız Burhan ayrıca türkü, şarkı, ninni, kanto, tango, operet, marş türlerinde pek çok eseri plağa okumuştur. Gür sesinden dolayı İstanbul Radyosu’nun Galatasaray Postahanesi’nin üst katındaki ilk yayınlarında mikrofona arkasını dönerek okuduğu söylenir.

Abdülhak Hâmid’in Târık adlı piyesinde yer alan “Her yer karanlık pür nûr o mevki” mısraı ile başlayan ve halk arasında “Makber” adıyla anılan mersiyesi Hâfız Burhan’ın emsalsiz icrasıyla çok tutulmuş olup günümüz icracıları tarafından da aynı üslûpta okunmaya çalışılmaktadır. Bazı filmlerin müziğini hazırlayan Hâfız Burhan ayrıca birkaç şarkı bestelemiştir. Bunlar arasında uşşak makamındaki, “Hasta kalbimde açılmış ebedî bir yarasın” mısraı ile başlayan şarkısı ile nevâ makamında ve gazel tarzındaki “yeni ninni”si (mihnet-i dünyâ) özellikle belirtilmelidir.

Columbia plak şirketi 1970’te Hâfız Burhan’ın seçme eserlerinin yer aldığı bir plak çıkarmış, 1993 yılında da toplam yirmi eserinin bulunduğu bir CD’si yayımlanmıştır.

BİBLİYOGRAFYA
Ergun, Antoloji, II, 656, 717; Ali Rıza Sağman, Meşhur Hâfız Sâmi Merhum, İstanbul 1947, s. 112-113; Vural Sözer, Müzik ve Müzisyenler Ansiklopedisi, İstanbul 1964, s. 384; Özalp, Türk Musikisi Tarihi, II, 125; Öztuna, BTMA, II, 299; Cemal Ünlü, “Sesyılmaz, Burhan”, DBİst.A, VI, 539.