23.07.2020 Tarihte Bugün- 23 Temmuz;

[Akif Er]

23.07.2020 Tarihte Bugün- 23 Temmuz;

1784		Türkiye'nin Erzincan ilinde meydana gelen depremde 5 bin kişi hayatını kaybetti.
1821		Mora İsyanı sırasında Monemvasia şehrini ele geçiren Yunanlılar 3.000 Türk'ü katlettiler.
1829		William Austin Burt, daktilonun ilk hali olan tipografı buldu.
1881		Dünyanın en eski spor federasyonu olan Uluslararası Jimnastik Federasyonu Belçika'nın Liège kentinde kuruldu.
1888		Enternasyonal marşı, ilk kez Fransa'nın Lille kentinde işçiler tarafından söylendi.
1894		Japon güçleri Seul Kraliyet Sarayı'nı işgal etti ve Kore kralını tahttan indirdi.
1903		Ford şirketi, ürettiği ilk arabanın satışını yaptı.
1908		II. Meşrutiyet'in ilanı.
1911		İstanbul'da, Aksaray Yeşiltulumba'da çıkan büyük yangında yaklaşık 300 ev hasar gördü.
1919		Mimar Muzaffer Bey'in eseri olan Hürriyeti Ebediye Tepesi açıldı.
1919		Erzurum Kongresi başladı.
1926		Fox Film Şirketi film şeridi üzerine ses kaydını mümkün kılan Movietone ses sisteminin patentini satın aldı.
1929		İtalya'da faşist hükümet, yabancı sözcüklerin kullanımını yasakladı.
1932		Alman mimar Hermann Jansen'in hazırladığı Ankara Planı onaylandı.
1939		Hatay parlamentosu, Türkiye'ye katılma kararı aldı.
1951		Paris Antlaşması yürürlüğe girdi.
1952		Mısır'da Cemal Abdül Nasır liderliğindeki Hür Subaylar Hareketi Kral Faruk'u devirdi ve monarşiye son verdi.
1960		Türk Edebiyatçılar Birliği olağanüstü toplantı yaptı. Toplantıda Peyami Safa, Samet Ağaoğlu ve Faruk Nafız Çamlıbel, 27 Mayıs Darbesi'nden önce baskı rejimi taraftarı oldukları gerekçesiyle birlikten çıkarıldı.
1961		Nikaragua'da Sandinista Milli Özgürlük Cephesi (FSLN) kuruldu.
1963		Fransa nükleer denemeleri sınırlandırmak üzere Moskova'da yapılan "Deneme Yasaklama Antlaşması"na katılmayı reddetti.
1967		Detroit, Michigan'da ABD tarihinin en kanlı ayaklanmalarından biri başladı. Olaylar sona erdiğinde, geride 43 ölü, 342 yaralı ve yaklaşık 1400 yanmış bina kaldı.
1974		Kıbrıs'ta üç günlük harekatta 57 şehit, 184 yaralı ve 242 kayıp verildi.
1976		Sismik-1 araştırma gemisi (Hora), İstinye Tersanesi'nden törenle Ege Denizi'ne açıldı.
1983		Sri Lanka'daki Budist çoğunluk, yaklaşık 3.000 Tamili katletti. 400.000 civarında Tamil komşu ülkelere kaçtı. Olay Sri Lanka tarihine Kara Temmuz olarak geçti.
1986		Prens Andrew ile Sarah Ferguson evlendiler.
1993		Ağdam Ermeni ayrılıkçıları tarafından işgal edilmiştir.
1995		Hale-Bopp kuyrukluyıldızının keşfi.
1996		Aydın İdare Mahkemesi, Gökova, Yeniköy ve Yatağan termik santrallerinin çevreye zarar verdiği gerekçesiyle faaliyetlerinin durdurulması istemini kabul etti.
2000		Yasemin Dalkılıç, sualtı sporları "limitsiz dalış"ta 120, "limitli değişken ağırlıkla serbest dalış"ta ise 100 metre ile iki dünya rekoru kırdı.
2005		Mısır'ın Şarm el Şeyh kentinin üç ayrı noktasında patlayan bombalar 88 kişinin ölümüne yol açtı.
2010		One Direction grubu kuruldu.

Tarihte Bugün Doğanlar (23 Temmuz)

1626		Sabetay Sevi, Osmanlı Yahudi dini lideri (ö. 1676)
1854		Ernest Belfort Bax, İngiliz sosyalist gazeteci ve filozof (ö. 1926)
1870		Frederick Alexander Macquisten, Britanyalı avukat ve politikacı (ö. 1940)
1884		Emil Jannings, Alman sinema oyuncusu (ö. 1950)
1888		Raymond Chandler, ABD'li yazar (ö. 1959)
1892		Haile Selassie, Etiyopya imparatoru (ö. 1975)
1894		Alfred Kinsey, ABD'li biyolog, entomoloji ve zooloji profesörü (ö. 1956)
1899		Gustav Heinemann, Almanya'nın 3. devlet başkanı (ö. 1976)
1906		Vladimir Prelog, Nobel Ödülü sahibi Hırvat-İsviçreli kimyacı (ö. 1998)
1908		Behçet Kemal Çağlar, Türk şair
1924		Gazanfer Bilge, Türk güreşçi ve iş adamı (ö. 2008)
1925		Arif Damar, Türk şair
1950		Namık Korhan, Kıbrıslı Türk diplomat
1953		Ahmet Sezerel, Türk sinema oyuncusu
1959		Mauro Zuliani, İtalyan atlet
1961		Martin Gore , İngiliz müzisyen, söz yazarı ve besteci, (Depeche Mode)
1961		Woody Harrelson, ABDli Emmy Ödüllü aktör
1964		Bekir Ilıcalı, Türk işadamı, Erzurumspor başkanı
1965		Slash, İngiliz gitarist. (Guns N' Roses)
1967		Philip Seymour Hoffman, Oscar ödüllü ABD'li oyuncu
1968		Nick Menza, Alman müzisyen, baterist
1970		Charisma Carpenter, ABD'li oyuncu
1972		Marlon Wayans, ABD'li oyuncu, yapımcı, komedyen
1972		Suat Kılıç, Siyasetçi
1972		Élber Giovane, Brezilyalı futbolcu
1973		Monica Lewinsky, ABD beyaz saray stajyeri
1976		Öztürk İlmaz, Türk rock müzik şarkıcısı
1976		Jonathan Gallant, Kanada'lı gitarist (Billy Talent grubu)
1979		Mehmet Akif Alakurt, model, aktör
1980		Michelle Williams, gospel ve R&B şarkıcısı, söz yazarı, oyuncu ve dansçı
1981		Dmitriy Karpov, Kazak atlet
1982		Gökhan Ünal, Türk futbolcu
1982		Ömer Aysan Barış, Türk futbolcu
1983		Aaron Peirsol, ABD'li yüzücü
1984		Brandon Roy, ABD'li profesyonel basketbolcu
1987		Serdar Kurtuluş, Türk futbolcu
1989		Daniel Radcliffe, İngiliz oyuncu
1989		Ali Karatemiz, oyuncu

Tarihte Bugün Ölenler (23 Temmuz)

1757		Domenico Scarlatti, İtalyan besteci (d. 1685)
1885		Ulysses S. Grant, ABD'nin 18. başkanı (d. 1822)
1916		William Ramsay, İskoç kimyacı ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1852)
1923		Panço Villa, Meksikalı devrimci (d. 1878)
1942		Nikola Vaptsarov, Bulgar şair (d. 1909)
1942		Valdemar Poulsen, Danimarkalı mühendis ve mucit (d. 1869)
1948		D.W. Griffith, ABD'li film yönetmeni (d. 1875)
1951		Robert J. Flaherty, ABD'li film yönetmeni ve yapımcı (d. 1884)
1951		Philippe Pétain, Vichy Fransasının başkanı (d. 1856)
1966		Montgomery Clift, ABD'li aktör (d. 1920)
1967		Ahmet Kutsi Tecer, şair, yazar ve eğitimci (d. 1901)
1971		Van Heflin, ABD'li aktör (d. 1910)
1972		Suat Derviş, gazeteci ve yazar (d. 1903)
1979		Joseph Kessel, Fransız yazar, gazeteci (d. 1898)
1983		Georges Auric, Fransız besteci (d. 1899)
1989		Cevat Dereli, Türk ressam (d. 1900)
1989		Donald Barthelme, ABD'li kısa öykü ve roman yazarı (d. 1931)
1991		Ertan Anapa, Türk hafif müziği sanatçısı (d. ?)
1996		Aliki Vuyuklaki, Yunanlı aktris (d. 1934)
1999		II. Hasan, Fas Kralı (d. 1929)
2000		Cenk Koray, Türk yazar ve gazeteci (d. 1944)
2007		Ziya Demirel, Türk tiyatro sanatçısı, yönetmen (d. 1919)
2008		Fethi Naci, Türk yazar, eleştirmen
2009		Selçuk Hergül, Galatasaray'lı eski Türk futbolcu (d. 1940)
2011		Amy Winehouse, İngiliz şarkıcı, besteci (d. 1983)

Ford şirketi, ürettiği ilk arabanın satışını 1903 yılında yaptı. Ford'un ürettiği Model T, dünyanın en çok satan otomobilleri sıralamasında 3. sırada yer aldı. Aileye yetebilecek, bireysel kullanıma elverişli, idamesi kolay olması amaçlanarak tasarlanmış ve ilk seri üretimi düşük fiyatlandırılmıştı. 12 kişinin 28.000 dolar yatırım yaparak kurduğu Ford günümüzde en fazla otomobil satan markalardan biri konumunda. Şirket1903 yılında ilk araba satışını gerçekleştirmiştir. ford motor şirketini dünya çapında tanınan bir şirket haline getiren

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

'den önce b,

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

,

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

,

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

,

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

,

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

,

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

,

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

modelleri üretilmiş olup, arada kalan harflerle ilgili sadece deneme amaçlı üretim yapılmış satışa çıkarılmamıştır. . Henry Ford, Ford T Model ile hedeflediği arabayı, herkese hitap eden halkın arabasını yaratmayı başarmıştı. Henry Ford: “İstediğiniz renk Ford Model T alabilirsiniz, siyah olmak kaydıyla” sözüyle Ford Model T’yi bugün dünyanın en çok satılan arabaları listesine sokmayı başardı.

2. Meşrutiyet'in ilanı ile birlikte 23 Temmuz 1908'de ilk seçimler yapıldı. Vilayet ve Sancaklar üzerinden yapılan seçimlerde muhtelif fırkalar adaylar çıkartarak seçime katıldılar. Bu fırkalar; İttihat ve Terakki, Ahrar Fırkası, Rum, Bulgar ve Ermeni fırkaları olmuştur. Rumlar genel olarak Anadolu'da belli bölgelerde yaşıyor olmaları dolayısıyla amaçladıkları mebus sayısına ulaşmışlardır. Ancak Ermeniler Anadolu'nun geneline yayılmış olduklarından yeterli aday çıkartabilmek için İttihatçılarla birlikte hareket etmey yoluna gitmiştir. Seçimin bir diğer güçlü fırkası da Ahrar'dır. Prens Sebahattin'in liderliğindeki Adem-i Merkeziyetçiliği benimseyenler Ahrar Fırkası ile siyasete atılmış, İttihatçıların Ermenilerle ittifak yapması üzerine Ahrar'da Rumlarla ittifak yoluna gitmişlerdir. Nihayetinde seçim sonuçları ezici çoğunlukla İttihatçıların lehine sonuçlandı. İttihatçılar Ankara dışında tüm bölgelerde kazanmışlardı. Ahrar yalnızca Ankara'dan bir vekil çıkarabilmiştir. Ancak ilerleyen yıllarda mebuslar İttihaçılardan ayrılacak, İttihat ve Terakki Fırkası zaman içerisinde meclisteki çoğunluğunu kaybedecektir.

2. Meşrutiyet'in ilk meclisi 17 Aralık 1908'de büyük törenlerle açıldı. Meclis ezici çoğunlukla İttihatçıların idaresindeydi. Ancak kurulan hükümetler İttihatçıların kontrolünde değildi. Diğer taraftan İttihatçılar'a karşı da bir muhalif cephe oluşmuştu. Bu cephe 31 Mart Vakasıyla (13 Nisan 1909) kendisini göstermişti. İttihatçıları iktidardan uzaklaştırmak isteyen bu isyan hareketi meclisi basarak Hüseyin Hilmi Paşa hükümetini yıktılar. İttihatçıların Makedonya'dan getirttiği kuvvetlerle müdahalesi ile isyan bastırıldı. Bu hareket İttihatçılara karşı yürütülen bir hareket olmuştu ama başarısızlığa uğraması İttihatçıların elini güçlendirdi. 2. Abdülhamit'i tahttan indirip yerine 5. Mehmet'i (Sultan Reşat) tahta geçirdiler. Sonrasında 21 Ağustos 1909'da Kanun-i Esasi'de yapılan değişiklikle İttihatçılar pek çok siyasi hedeflerine de ulaşmış oldular.

31 Mart Sonrası yeniden şekillenen meclis İttihatçıların dışında Ahali Fırkası, Mutedil Hurriyet Perveran Fırkası, Rum, Ermeni ve Arnavut gruplarından oluşuyordu. Bu gruplar 21 Kasım 1911'de birleşerek Hurriyet ve İtilaf Fırkası adını aldılar. 11 Aralık seçimlerinde Rum ve Ermeni kitlelerin de desteğini alarak bir oy farkla kazanan Muhalif Cephe, İttihatçılar için tehdit oluşturunca İttihatçı gruplar Sadrazam Halim Paşa'nın desteğiyle meclisin feshedilmesini sağlamış ve 1912'de erken seçime gidilmiştir.

1912 seçimleri İttihatçıların açık farkla kazanmasıyla sonuçlandı. 284 mebusluk mecliste muhalifler sadece 15 mebus çıkartabilmişlerdi. Seçim sonucunda Sait Paşa Hükümeti kuruldu. Ancak muhalif cephe yine güçlenecek, İttihatçılar mebus çoğunluğuna rağmen iktidarda ümit ettiği etkiyi kuramayacaktır. Sait Paşa, mecliste yaşanan bir tartışmadan sonra istifa edince yerine Gazi Ahmet Muhtar Paşa geçti. Bu değişiklikten sonra kabine muhaliflerin güçlü olduğu bir yapıya büründü. Ortaya çıkan muhalif hareketin adı bu kez Halaskar Zabitan'dır.

Halaksar Zabitan hareketi önce Gazi Ahmet Muhtar Paşa ile hükümette söz sahibi olmuş, ardından Meclis-i Mebusan Başkanı ve Başkatibine tehdit mektupları göndererek sindirmeye teşebbüs etmiştir. İttihatçıların meclisteki çoğunluğunu ortadan kaldırmak isteyen Zabitan hareketi, önce mecliste ateşli tartışmalara yol açmış ardından hükümet anlaşmazlığı gereçkesiyle meclisin feshedilmesi için kulislere girmiştir. Bu çabaları neticesinde Sadrazam Muhtar Paşa, Meclis-i Ayanın desteğiyle meclisi feshetmiş yeniden seçim yoluna gidilmiştir (6 Ağustos 1912)

Yeni meclisin kurulması ancak 1914'de mümkün olabildi. Seçimler sonrası yeni meclis 14 Mayıs 1914'de açıldı. Balkan savaşlarının patlak vermesiyle Gazi Ahmet Muhtar Paşa, görevini Kamil Paşa'ya devretti. 1914 seçimlerine İttihatçılar tek başına girmiştir. Dolayısıyla tüm mebuslar İttihatçılardan oluşmaktadır. Diğer taraftan başlamış olan 1. Dünya Savaşı tüm dengeleri değiştirecektir. Siyasi çekişmeler sona ermişse de Osmanlı Devleti'nin yıkılışına giden süreç başlamıştır.

Dış Politika
Osmanlı, iç meseleleriyle uğraşırdan batıda dengeler değişmekteydi. Avusturya-Macaristan Bosna-Hersek'i ilhak etmiş, Bulgaristan tam bağımsızlığını ilan etmiş, Yunanistan Girit'i ilhaka teşebbüs etmişti. Osmanlı, Girit'in ilhakı hariç Bosna-Hersek'in ilhakını ve Bulgaristan'ın bağımsızlığını kabul etmek durumunda kalmıştır.

Osmanlı Devleti, zaten kaybetmiş olduğu toprakları yeniden kazanmak için bir girişimde bulunmamış, savaşmayı göze alamamıştı. Bunun üzerine İtalya da Trablusgarp'ı hedef aldı. Mısır İngilizlerin, Tunus Fransızların kontrolü altındaydı. Trablusgarp ile bir kara bağlantısı olmadığı gibi deniz üzerinden ulaşımda İtalya tarafından engelleniyordu. Buna rağmen Mustafa Kemal ve Kuşbuşarı Eşref gibi pek çok isim Trablusgarptaki direnişe öncülük ediyor, tasavvufi bir hareket olan Sunusi'ler İtalyanlara karşı fevkalade bir direniş sergiliyorlardı. İtalya tüm çabalarına rağmen Trablusgarp'ta kontrolü ele alamadı. Ancak patlak veren 1. Balkan Savaşı tüm dengeleri değiştirdi. 15 Ekim 1912'de imzalanan Uşi Antlaşması ile Trablusgarp İtalya'ya bırakıldı.

Balkan Savaşları
Trablusgarp savaşında yorgun düşen Osmanlı Devleti, Balkanlarda ki hakimiyetini koruyabilecek durumda değildi. Bu durumdan istifade etmek isteyen Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan ve Karadağ ittifak kurarak Osmanlı'ya karşı harekete geçti. İlk saldırı 1912'de Karadağ Krallığından geldi. Balkan kuvvetleri karşısında muvaffak olamayan Osmanlı Çatalca'ya kadar çekilmek durumunda kaldı. Bu durumdan istifade eden Sırbistan ve Karadağ Makedonya'yı işgal ettiler. Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti ve Yunanistan Gökçeada ve Bozcaada dışındaki ege adalarını işgal etti.

1. Balkan Savaşlarının neticesinde Ege'de ki Osmanlı hakimiyeti sona erdiği gibi Midye-Enez hattının batısı tümüyle kaybedildi. Ancak Osmanlı aleyhine hareket eden ülkeler bu kez kendi aralarında anlaşmazlığa düştüler. Bu mücadeleden en karlı çıkan Bulgarlar olmuştu. Diğer devletler bu durumdan hoşnut değillerdi. Yunanistan, Karadağ, Sırbistan ve 1. Balkan Savaşına katılmayan Romanya birleşerek Bulgaristan'a karşı savaş açtılar. Cepleren daha sonra yeniden şekillendi ve Bulgaristan Romanya ile, Yunanistan ise Sırbistan ile savaştılar. Bu kez savaşlardan karlı çıkan Osmanlı olmuştur. Edirne ve Kırklareli geri alınmıştır.