1. Giriş
Son yıllarda yapı malzemelerindeki gelişmeler
betonarme yüksek yapılara olanak yaratmış, ticaret
merkezlerinde arsalara olan taleplerde yüksek
yapılara olan ihtiyacı doğurmuştur. Yüksek yapılardaki
gelişmeye paralel olarak, mevcut yapıların
güçlendirilmesi ihtiyacının artması, son yıllarda,
deprem perdelerini inşaat mühendisliğinin önemli
gündem maddeleri halline getirmiştir.
Güçlendirme kapsamındaki betonarme perdeler,
ülkemizde ilk kez yaygın şekilde 13 Mart 1992
Erzincan depreminde gündeme gelmiştir. Mevcut
yapıların depreme karşı güçlendirilmesi, yeni
deprem yönetmeliğinin koşulları, betonarme perdeleri
vazgeçilmez yapı elemanları haline getirmiştir.
Son Erzincan depreminden sonra, konuyla ilgili
bazı kişi ve kuruluşlar, her türlü betonarme yapıların
güçlendirilmesinde belli oranlarda perdelerin kullanılmasının
yararını vurgulayarak bu oranlar için
ampirik formüller önermişlerdir. 1 Mayıs 2003 Bingöl
depreminden sonra, bölgedeki orta hasarlı yapıların
güçlendirilme çalışmalarında da, Bayındırlık ve
İskân Bakanlığı tarafından yayınlanan esaslar doğrultusunda,
benzer uygulamalara gidilmiştir.
1997 Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar
Hakkında Yönetmelik (ABYYHY)’te perdelerin
kullanılmasına geniş yer verilmiştir. 2007
Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar
Hakkında Yönetmelik (ABYBHY)’te ise, buna
ek olarak, Mevcut Binaların Değerlendirilmesi ve
Güçlendirilmesi başlığı altında, yönetmeliğe yeni
bir bölüm ilave edilmiştir.
Maalesef, bizde perde elemanlarının kullanılması
ihtiyacı, teknik gerekçelerden daha çok, betonarme
yapılarında istenen kalitenin tutturulamamasından
kaynaklanan zaafiyetin giderilmesi ihtiyacından
kaynaklanmıştır. Çünkü, uygulamada sünek yapı
üretiminde çok büyük hatalar yapılmakta, önemli
boyutlarda ihmallerle karşılaşılmaktadır. Çerçeveli
sistemler perdeli sistemler kadar yapım hatalarını
affedici olmadıklarından, depremlerde tanık olduğumuz
sonuçlarla karşılaşılmaktadır.
Gerçi yüksek yapılarda betonarme perdelerin kullanımı
çeşitli nedenlerle, yararlı ve hatta bazı koşullarda
zorunlu olmaktadır. Hatta betonarme perdeler
büyük eğilme rijitlikleri ve kesme alanları nedenleriyle,
bir güvenlik elemanı olarak her yükseklikteki
yapılar için tavsiye edilmektedirler.
1992 Erzincan Depremi’nden sonra yapılan incelemeler,
yürürlükteki yönetmeliğin yeterli olmasına
karşın, pratikte üretilen yapıların deprem davranışlarının
yeterli olmadığını göstermiştir [1]. Özellikle,
birçok yapının yeter sünekliğe sahip olmadıkları için
göçtükleri anlaşılmıştır. Süneklik konusunda yapılan
en önemli hatalar, betonların istenilen mukavemette
olmaması, donatı işçiliğinin kötü, yeterli etriye
donatısının olmaması, etriye sıklaştırılmasının yapılmaması
ve kolon kiriş birleşim bölgesinde gerekli
özenin gösterilmemesi sayılabilir. Kısaca, sorun
bilgisizlik, uygulamadaki hata ve ihmallerden kaynaklanmaktadır.
Buna rağmen sünek yapılar üretmek,
yapılan hataları tolere edebilmek, depremle
ilgili temel kavramları yerleştirmek amacıyla 1997
yıllında yeni deprem yönetmeliği hazırlanmıştır.
Geçen süredeki deneyimler ışığında bu yönetmelik
revize edilerek, yeni ilavelerle birlikte 2007 yılında
yürürlüğe giren DBYBHY yürürlüğe girmiştir. Yeni
yönetmelikte yapılara yeter sünekliği kazandırmak,
yanal deplasmanları sınırlandırmak ve ekonomik
tasarımlar yapmak konusunda perdelere önemli
görevler düşmektedir. Gerçi yönetmelikte yapılarda
kullanılacak perde oranıyla ilgili hiç bir koşul yer
almamaktadır. Ancak, uygulamada perde elemanlarının
zorunlu olduğu ve kullanılacak perdelerin her
iki doğrultuda asgari %1 oranında olması gerektiği
konusunda yaygın bir kanı mevcuttur. Konuyla ilgili
olarak, Erzincan Depreminden sonra yapılan çalışmalar
bu kanının kaynağını teşkil etmektedir [2].
Bu tarihten sonra yapılan çalışmalarda da benzer
önerilerde bulunulmuştur [2-1]. İşte bu nedenle bu
çalışmada, yaygın bir şekilde empoze edilen bu
