Okan Yiğit
Yeni Üye
- 8 Ocak 2021
- 2
- 4
- 3
Arkadaşlar merhaba;
Herkesin bildiği üzere İstatistiksel Proses Kontrolü, zaman zaman kalite kontrolün babası olarakta anılan Fizikçi, Mühendis ve İstatistikçi Walter Andrew Shewart tarafından Bell Telefon Şirketi'nde bulunmuştur. İstatistiksel metotlar tarihler boyu bir çok alanda kullanılıyor olsa bile endüstriye Walter A.Shewart tarafından kazandırılmıştır. Bugün sizlere İstatistiksel Proses Kontrolü ve birbirleriyle çok karıştırılan Cp, Cpk (Proses Yeterliliği), Pp, Ppk (Performans Yeterliliği), Cm, Cmk (Makine Yeterliliği) hakkında bildiklerimi somut dayanağı olan verilere dayanarak aktarmaya çalışacağım.
SPC: Sürecin doğru çalışıp çalışmadığını görmemize izin veren, verileri kullanan analitik karar verme/yapma aracıdır. Prosesten beklentimiz düşük değişkenlik, büyük yeterliliktir. Amaç belli bir üretimin belli saatlerde belli frekansla ölçülüp tüm sürecin eğilimini kontrolünü yapmayı amaçlar. Tüm parçaların ve parçalar üzerinde ki her ölçünün kontrol edilmesi ile SPC olmamaktadır. Çünkü zamandan ve işçilik maliyetinden tasarruf yapılmamış olur. SPC’de prosesin yeterliliğini görmemize yarayan Kontrol Kartları vardır. Bu kartlar vasıtasyıla elde ettiğimiz verilerin grafik üzerinde dağılımlarını, eğilimlerini ve kontrol (üst,alt) limitlerine olan yakınlıklarını görebiliriz. Üst kontrol veya alt kontrol limiti dışarısına çıkan verimiz varsa prosesin stabil (sabit) olmadığını anlar ve orada ki seriye müdahale edebiliriz.
Proses Yeterliliği (Cp):
-Temel amacı proses kararlılığını yükseltmek, değişkenliklere neden olan etmenleri ortadan kaldırarak prosesi kararlı hale getirmek hedef değerlere ulaşmaktır.
-Proses yeterliliğini gösterir.
-Uzun dönemli üretimlerde ve seri üretimlerde kullanılır.
-Ön seri ve prototip üretimlerde kullanılmaz.
•Cp: Proses Yeterliliği Cpk: Proses Yeterliliği İndeksi
Proses Performansı (Pp):
-Prosesin performansını gösterir.
-Veriler kesindir. %100 ölçüme dayalıdır.
-Üretim partisinde ki tüm parçalar ölçülür.
-Prototip ve ön seri parça üretimlerinde Proses Performansı uygulanabilir.
-Kısa dönemli çalışmalarda uygulanır.
•Pp: Proses Performansı Ppk: Proses performansı İndeksi
Makine Yeterliliği(Cm):
-Amaç makine hangi tolerans hangi yeterliliğe sahip onu tespit ve analiz etmek amacıyla uygulanır.
-Cm ne kadar yüksekse o kadar iyidir.
-Cmk Dağılım eğirisine ait ortalama değer, merkezden uzaklaşıp üst/alt kontrol limitine yaklaştıkça azalır.
-Makine tam ısınmadan, randımanlı çalışmadan makine yeterlilik çalışması yapılmamalıdır.
-Yeterli sayıda parça ölçülmelidir.
-Kesici takım, elektrik kesilmesi gibi durumlar olursa çalışma durdurulur ve en baştan yapılır.
-Üretilen parçalar peş peşe üretilen parçaların numaralandırılıp ölçülmesi ile yapılır.
•Cm: Makine Yeterliliği Cmk: Makine Yeterliliği İndeksi
Genel Bilgilendirme;
Tüm bu yeterlilik çalışmalarının hangi sıra ve ne amaçla kullanıldığını bilmemiz yaptığımız çalışmaların doğruluna ışık tutmaktadır. Seri üretime başlamadan önce Cm,Cmk yeterlilik analizi yapılıp, gerek görüldüğü takdirde veya proseste istikrarsız/değişken bir süreç varsa Pp,Ppk yeterlilik çalışmaları yapılmalıdır. Tercihe bağlı olarak yukarıda da belirttiğim üzere ön seri ve prototip üretimlerinde de Pp,Ppk yeterlilik çalışması yapılabilir. En son olarak seri üretime başladığımızda belli frekansta belli kontrol noktalarından aldığımız ölçümlerle Cp,Cpk (proses yeterliliği) çalışması yapabilir, proseste istenmeyen bir durum olup olmadığı, varyasyonların proses etkisinin ne olduğunu rahatlıkla görebiliriz.
Genel olarak Cm kriterleri Cm> 1,33 olarak istenmektedir. Bu durumu Cp içinde geçerlidir. Fakat otomotiv sektöründe müşteri talebine istinaden Cm değeri Cm > 1,67 olarakta istenebilmektedir. Cp,Pp değerleri 1<Cp,Pp<1,33 olarak proses yeterli olsa bile, otomotiv sektörü için yeterli olmayabilir. Bu tür parçalara genelde Safety Characteristic (Güvenlik Özelliği) taşımaktadır. Bu sebepten yüksek önem derecesine sahiptirler ve proses/makine değişkenliklerini minimuma yakın istemektedirler.
Cp,Pp,Cm yeterlilik çalışmaları belli formüllerle hesaplanıp, yazılımsal olarak veya excel olarak kendi formülleriyle hesaplanmaktadır. Bununla beraber SPC araç çubuklarından Kontrol Kartlarını mutlak suretle kullanmamız bize fayda sağlar. X-bar R chart, X-bar S chart ve X-mR kontrol kartları SPC'de en çok yararlanılan kontrol kartlarıdır. Tüm bu kontrol kartları kendi içlerinde ölçülen parça ve alt grup (ölçüm noktaları) adetine göre ayrılmaktadır. Bu şekilde hangi ölçüm kartını kullancağımıza karar vermemiz mümkün olur. Tabi tüm bu ölçüm ve SPC çalışmaları ölçülebilen (Nicel) veriler için geçerlidir. Ölçülemeyen(Nitel) veriler içinse n kartı, p kartı u kartı gibi başka kartlar kullanılmaktadır.
Ek olarak şunuda eklemek isterim tüm SPC çalışmaları beraberinde MSA (Measurement System Analyse) çalışmalarını da yürütmemiz ihtiyacını doğrur. MSA çalışmaları ile ölçüm aleti ve ölçümü yapan kişi arasında ki ölçüm sistemimizden kaynaklı değişkenlikleri kontrol ediyor ve değişkenlikler kabul edilebilir mi bunlara karar veriyoruz.
Bu yazıma şimdilik son veriyorum. Umarım yazım Kalite Kontrol alanında çalışmalar yapan veya yapmak için araştırma halinde bulunan arkadaşlar için bir nebzede olsa terimsel olarak faydalı olmuştur.
İyi çalışmalar.
Herkesin bildiği üzere İstatistiksel Proses Kontrolü, zaman zaman kalite kontrolün babası olarakta anılan Fizikçi, Mühendis ve İstatistikçi Walter Andrew Shewart tarafından Bell Telefon Şirketi'nde bulunmuştur. İstatistiksel metotlar tarihler boyu bir çok alanda kullanılıyor olsa bile endüstriye Walter A.Shewart tarafından kazandırılmıştır. Bugün sizlere İstatistiksel Proses Kontrolü ve birbirleriyle çok karıştırılan Cp, Cpk (Proses Yeterliliği), Pp, Ppk (Performans Yeterliliği), Cm, Cmk (Makine Yeterliliği) hakkında bildiklerimi somut dayanağı olan verilere dayanarak aktarmaya çalışacağım.
SPC: Sürecin doğru çalışıp çalışmadığını görmemize izin veren, verileri kullanan analitik karar verme/yapma aracıdır. Prosesten beklentimiz düşük değişkenlik, büyük yeterliliktir. Amaç belli bir üretimin belli saatlerde belli frekansla ölçülüp tüm sürecin eğilimini kontrolünü yapmayı amaçlar. Tüm parçaların ve parçalar üzerinde ki her ölçünün kontrol edilmesi ile SPC olmamaktadır. Çünkü zamandan ve işçilik maliyetinden tasarruf yapılmamış olur. SPC’de prosesin yeterliliğini görmemize yarayan Kontrol Kartları vardır. Bu kartlar vasıtasyıla elde ettiğimiz verilerin grafik üzerinde dağılımlarını, eğilimlerini ve kontrol (üst,alt) limitlerine olan yakınlıklarını görebiliriz. Üst kontrol veya alt kontrol limiti dışarısına çıkan verimiz varsa prosesin stabil (sabit) olmadığını anlar ve orada ki seriye müdahale edebiliriz.
Proses Yeterliliği (Cp):
-Temel amacı proses kararlılığını yükseltmek, değişkenliklere neden olan etmenleri ortadan kaldırarak prosesi kararlı hale getirmek hedef değerlere ulaşmaktır.
-Proses yeterliliğini gösterir.
-Uzun dönemli üretimlerde ve seri üretimlerde kullanılır.
-Ön seri ve prototip üretimlerde kullanılmaz.
•Cp: Proses Yeterliliği Cpk: Proses Yeterliliği İndeksi
Proses Performansı (Pp):
-Prosesin performansını gösterir.
-Veriler kesindir. %100 ölçüme dayalıdır.
-Üretim partisinde ki tüm parçalar ölçülür.
-Prototip ve ön seri parça üretimlerinde Proses Performansı uygulanabilir.
-Kısa dönemli çalışmalarda uygulanır.
•Pp: Proses Performansı Ppk: Proses performansı İndeksi
Makine Yeterliliği(Cm):
-Amaç makine hangi tolerans hangi yeterliliğe sahip onu tespit ve analiz etmek amacıyla uygulanır.
-Cm ne kadar yüksekse o kadar iyidir.
-Cmk Dağılım eğirisine ait ortalama değer, merkezden uzaklaşıp üst/alt kontrol limitine yaklaştıkça azalır.
-Makine tam ısınmadan, randımanlı çalışmadan makine yeterlilik çalışması yapılmamalıdır.
-Yeterli sayıda parça ölçülmelidir.
-Kesici takım, elektrik kesilmesi gibi durumlar olursa çalışma durdurulur ve en baştan yapılır.
-Üretilen parçalar peş peşe üretilen parçaların numaralandırılıp ölçülmesi ile yapılır.
•Cm: Makine Yeterliliği Cmk: Makine Yeterliliği İndeksi
Genel Bilgilendirme;
Tüm bu yeterlilik çalışmalarının hangi sıra ve ne amaçla kullanıldığını bilmemiz yaptığımız çalışmaların doğruluna ışık tutmaktadır. Seri üretime başlamadan önce Cm,Cmk yeterlilik analizi yapılıp, gerek görüldüğü takdirde veya proseste istikrarsız/değişken bir süreç varsa Pp,Ppk yeterlilik çalışmaları yapılmalıdır. Tercihe bağlı olarak yukarıda da belirttiğim üzere ön seri ve prototip üretimlerinde de Pp,Ppk yeterlilik çalışması yapılabilir. En son olarak seri üretime başladığımızda belli frekansta belli kontrol noktalarından aldığımız ölçümlerle Cp,Cpk (proses yeterliliği) çalışması yapabilir, proseste istenmeyen bir durum olup olmadığı, varyasyonların proses etkisinin ne olduğunu rahatlıkla görebiliriz.
Genel olarak Cm kriterleri Cm> 1,33 olarak istenmektedir. Bu durumu Cp içinde geçerlidir. Fakat otomotiv sektöründe müşteri talebine istinaden Cm değeri Cm > 1,67 olarakta istenebilmektedir. Cp,Pp değerleri 1<Cp,Pp<1,33 olarak proses yeterli olsa bile, otomotiv sektörü için yeterli olmayabilir. Bu tür parçalara genelde Safety Characteristic (Güvenlik Özelliği) taşımaktadır. Bu sebepten yüksek önem derecesine sahiptirler ve proses/makine değişkenliklerini minimuma yakın istemektedirler.
Cp,Pp,Cm yeterlilik çalışmaları belli formüllerle hesaplanıp, yazılımsal olarak veya excel olarak kendi formülleriyle hesaplanmaktadır. Bununla beraber SPC araç çubuklarından Kontrol Kartlarını mutlak suretle kullanmamız bize fayda sağlar. X-bar R chart, X-bar S chart ve X-mR kontrol kartları SPC'de en çok yararlanılan kontrol kartlarıdır. Tüm bu kontrol kartları kendi içlerinde ölçülen parça ve alt grup (ölçüm noktaları) adetine göre ayrılmaktadır. Bu şekilde hangi ölçüm kartını kullancağımıza karar vermemiz mümkün olur. Tabi tüm bu ölçüm ve SPC çalışmaları ölçülebilen (Nicel) veriler için geçerlidir. Ölçülemeyen(Nitel) veriler içinse n kartı, p kartı u kartı gibi başka kartlar kullanılmaktadır.
Ek olarak şunuda eklemek isterim tüm SPC çalışmaları beraberinde MSA (Measurement System Analyse) çalışmalarını da yürütmemiz ihtiyacını doğrur. MSA çalışmaları ile ölçüm aleti ve ölçümü yapan kişi arasında ki ölçüm sistemimizden kaynaklı değişkenlikleri kontrol ediyor ve değişkenlikler kabul edilebilir mi bunlara karar veriyoruz.
Bu yazıma şimdilik son veriyorum. Umarım yazım Kalite Kontrol alanında çalışmalar yapan veya yapmak için araştırma halinde bulunan arkadaşlar için bir nebzede olsa terimsel olarak faydalı olmuştur.
İyi çalışmalar.